ΟΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ

Σκεπτόμενος Πολίτης 

 Τελικά τι είναι αυτό που προσελκύει τόσο ενδιαφέρον και τόσους ετερόκλητους, στην περίπτωση των μεταλλείων Χαλκιδικής; Πέρα από συμφέροντα που είναι από πίσω και κοντράρουν το μεγάλο έργο, φαίνεται ότι υπάρχει και κάτι άλλο που μαγνητίζει. Οι σκόρπιες σκέψεις που ακολουθούν, είναι μια συνεισφορά στην κατανόηση αυτού του κάτι άλλου και της ψυχοπαθολογίας που αναπτύσσεται με όλη αυτή την «οικολογική» υστερία στη Χαλκιδική. 

Η αφορμή δόθηκε βλέποντας για πολλοστή φορά και αναλύοντας με την παρέα, την «Αναπαράσταση» του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Ο αριστερός σκηνοθέτης, στην πρώτη του ταινία, αφηγείται/αναπαριστά δύο παράλληλους θανάτους; ο ένας ήταν το φονικό ενός μετανάστη που επέστρεψε στο χωριό του και ο άλλος, ήταν ο θάνατος της ελληνικής υπαίθρου, που ρήμαξε από την εγκατάλειψη. Αυτός ο θάνατος της ελληνικής περιφέρειας δεν πρέπει να συμβεί, όσο κι αν κάποιοι το προσπαθούν στη Χαλκιδική.  

1. Υπανάπτυξη κόντρα στη βιώσιμη ανάπτυξη.  Για να είμαστε ακριβείς, κάποιοι τετραπέρατοι «οικολόγοι» μιλούν για απο-ανάπτυξη κι όχι για υπανάπτυξη. Αλλά το να μιλάς για αντιστροφή της ανάπτυξης στην Ελλάδα, είναι επιεικώς γελοίο, αφού εμείς ποτέ δεν υπήρξαμε ανεπτυγμένη οικονομία. Άρα θέλουμε να είμαστε υπανάπτυκτοι.

 Ακόμη πιο γελοίο ακούγεται το να υποστηρίζουν κάποιοι ότι η εναλλακτική λύση είναι πάλι ο τουρισμός και οι αγροτικές δραστηριότητες. Μια ζωή ήμασταν χώρα αγροτική, πριν μερικές δεκαετίες φεύγαμε μετανάστες (και ξαναρχίσαμε πρόσφατα), στη συνέχεια εκμεταλλευτήκαμε για κατανάλωση τις επιδοτήσεις των κουτόφραγκων, το ρίξαμε στην τουριστική «ανάπτυξη», στα αυθαίρετα, στις κομπίνες και στις λαμογιές, στην κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα, στον κοπανιστό αέρα, στην ξάπλα του δημοσίου.

Όταν όμως κάπου επενδύεται 1 δις Ευρώ, δουλεύουν 1600 άτομα, χτίζονται μεταλλεία και βιομηχανία και μια ολόκληρη περιοχή παίρνει μπρός, αυτό κινεί την περιέργεια. Άλλοι θέλουν ακόμη και να το σταματήσουν αυτό, γιατί τους χαλάει τη σούπα. Εδώ γκρεμίζεται όλο το αναπτυξιακό μοντέλο της μεταπολίτευσης. Λες δηλαδή τελικά να υπάρχει και κάτι άλλο πέρα από το Δημόσιο, τα μπετά και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια για Ρώσους τουρίστες; Εμπρός να το σκοτώσουμε όσο είναι καιρός.

2. «Όχι στην αυλή μου»:  Μακριά από μας τα μεταλλεία κι ας είναι αλλού, στην Αφρική, στην Ασία, στη Λατινική Αμερική. Το NIMBY είναι διεθνές σύνδρομο και δεν αφήνει καμιά παραγωγική επένδυση να στεριώσει πουθενά. Έμφυτο σε αρκετούς νεοέλληνες, για τους οποίους όλο το σύμπαν εξαντλείται και περιστρέφεται μερικά χιλιόμετρα γύρω από την αυλή του σπιτιού τους.

 Το φαινόμενο είναι μεταδοτικό. Έτσι ενεργοποιούνται σύντροφοι γειτονικών και μη προς τη Χαλκιδική περιοχών και σπεύδουν με πούλμαν στον Κάκαβο και στην Ιερισσό, σε συμπαράσταση των «αγωνιστών». Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στην Ελλαδάρα δεν μπορεί να χωροθετηθεί απολύτως τίποτε. Πώς να γίνει αυτό, αφού μια γειτονιά είμαστε όλοι και οι αυλές δίπλα-δίπλα.

3. Βία και επαναστατική γυμναστική.  Η Χαλκιδική είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να δοκιμασθούν ακτιβίστικες δράσεις. Πολλές είναι ξενόφερτες και κοπιαρισμένες. Έχουμε εδώ κάτι σαν επαναστατικό γυμναστήριο ψευτο-αντίστασης.

 Με γυμναστές και προπονητές, ακόμη και από το εξωτερικό (βλ. Γάλλος ανυπάκουος στην Ιερισσό, Καναδοί κοινοβουλευτικοί μαϊντανοί, Βέλγικη ΜΚΟ κλπ). Μπαχαλάκηδες από όλη την Ελλάδα, αλλά και από την αλλοδαπή, σπεύδουν να ξεμουδιάσουν και γυμνασθούν, εν όψει της επανάστασης που τους είπαν ότι έρχεται όπου νάναι. Παρεμπόδιση, κρυφτούλι, βόλτες, bullying, μανούρα, τσαμπουκάς, φωτοβολίδες, μπαταριές, εμπρησμοί. 

Αποκορύφωμα το οργανωμένο τρομοκρατικό χτύπημα στις Σκουριές. Βία, πολλή βία, σε διάφορες μορφές. Kαι ως γνωστόν η βία «πουλάει» παντού. Στα δελτία ειδήσεων, στις φυλλάδες, στις ψευτοεπαναστατικές συλλογικότητες. Είναι και μια εκτόνωση άλλωστε, ας μην το ξεχνάμε.

4. Ιδεολογικό οπλοστάσιο και φληναφήματα.   Ακόμη κι ο Ξηρός επικοινώνησε μέσω Διαδικτύου και ακούστηκε από τον κόσμο, θυμίζοντας μαθητή που απαγγέλει το ποιηματάκι του στο σχολείο. Κάποια από αυτά που έλεγε είχαν βάση, αλλά βέβαια δεν χρειαζόμασταν τον Ξηρό και τα τσιτάτα του για να το μάθουμε. Ο κόσμος προφανώς υποφέρει από την βαθιά οικονομική κρίση κι αυτό έχει πολλαπλές αιτίες και συνέπειες. Αυτό δηλαδή νομιμοποιεί τη βία οργανωμένης φράξιας δολοφόνων, σαν την 17Ν; 

Δυστυχώς, η ιδεολογική εφεύρεση ενός κομματιού της Αριστεράς για τη «νόμιμη αντίσταση», παροτρύνει και καλύπτει την βία. Όμως άλλο κοινωνική πάλη κι άλλο ατομική βία, άλλο λαϊκή αντίδραση κι άλλο ακτιβίστικη τρομοκρατία, από «οικολογικές» γκρούπες που βλέπουμε στη Χαλκιδική. 

Κάπου εδώ ανασύρεται το άλλο επιχείρημα: «η τοπική κοινωνία να έχει το λόγο». Σωστό. Το θέμα είναι ποια είναι τέλος πάντων αυτή η «τοπική κοινωνία». Μήπως είναι «οι κάτοικοι» που αντιδρούν στην επένδυση; Δεν έγινε διαβούλευση, δεν υπήρξαν συμμετοχικές διαδικασίες, είναι η απάντηση. Άραγε πόσα χρόνια πρέπει να διαρκέσει μια διαβούλευση και ζυμώσεις σε τοπικό επίπεδο, για να προχωρήσουμε μπροστά; 

Το μεταλλευτικό έργο ήταν γνωστό από το 2005. Επιπλέον εδώ έχουμε και πλήρη απαξίωση της τοπικής αυτοδιοίκησης, των υπηρεσιών της πολιτείας, αλλά και τη δικαιοσύνης, με το ακαταμάχητο ιδεολογικό πρόσχημα, ότι είναι όλοι πουλημένοι και εξυπηρετούν σκοτεινά συμφέροντα, αντίθετα στο λαό. Δυστυχώς για τους «οικολόγους», η απόλυτη μάχη σε νομικό επίπεδο, χάθηκε νωρίς στο ΣτΕ. 

Παρόλα αυτά, η επιλεκτική επίκληση της νομιμότητας από τους «οικολόγους» και η εκτεταμένη χρήση νομικού οπλοστασίου (σε μηνύσεις, αγωγές, καταγγελίες, εξώδικα, αναφορές, προφυλακίσεις, δίκες) κάνει τη Χαλκιδική νομικό παράδεισο. Στρατευμένοι νομικοί και δικολάβοι τίθενται στην υπηρεσία του «αγώνα», που πρέπει εδώ και τώρα να αποποινικοποιηθεί. 

Στη Χαλκιδική πλασάρονται τελικά κάθε λογής ιδεολογήματα της ταλαίπωρης Αριστεράς και της Αυτονομίας.

4. Αντίσταση κατά των πάντων.  Ακόμη και απλοί παράνομοι που κάνουν πλιάτσικο, μπορεί να αναχθούν σε λαϊκούς ήρωες. Εκπέμπει γοητεία η αντίσταση στην εξουσία. Και γι΄ αυτούς που νομίζουν ότι την κάνουν και για όσους το ακούν. Από την εποχή του Ρομπέν των Δασών, του Ζορό, των πιστολάδων του Φαρ-Ουέστ, των Μαφιόζων και των γκάνγκστερς, μέχρι τους αρματολούς και κλέφτες της Τουρκοκρατίας και τους μεταγενέστερους ληστές των ορέων. 

Ακούγοντας μερικούς «οικολόγους», έχεις την εντύπωση ότι είναι πεπεισμένοι πως κάνουν κάποιο είδος εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Τα ηρωικά και εθνικοπατριωτικά πυροτεχνήματα δίνουν και παίρνουν. Άλλοτε αναβιώνει το 1821, άλλοτε η εποχή της φεουδαρχίας με τους κολλήγους. Οι αδηφάγες εταιρείες αντικατέστησαν τους τσιφλικάδες σε μια απίθανη ιστορική παλινδρόμηση. 

Αγώνας για τη γη, το νερό, τον αέρα, τα δέντρα, τα φυτά, τα πουλιά, τα ζώα, τα ψάρια, τις μέλισσες. Ενάντια στα αφεντικά, στο κράτος, στη δικαιοσύνη, στους μπάτσους, στους πολιτικούς, στο σύστημα. Μπροστάρηδες οι…Γαλάτες της Ιερισσού, το χωριό που αντιστέκεται (σε τι άραγε;). Ο κόσμος ψάχνει για παραδείγματα αντίστασης. έστω και φαντασιακά, έλκεται και ταυτίζεται, ιδιαίτερα σε εποχές δύσκολες.  

  

5. Το παραμύθιασμα της άμεσης δημοκρατίας. Η αντιπροσώπευση μέσω της εξουσιοδοτημένης πλειοψηφίας, έβαζε ανέκαθεν ζητήματα. Η διαφθορά της εξουσίας τα ξαναέβαλε σε πιο πιεστική μορφή. Τι γίνεται π.χ. με τον έλεγχο της πλειοψηφίας και με τα δικαιώματα της μειοψηφίας. Ακόμη και η νομοθεσία, στην οικονομία της ελεύθερης αγοράς, έχει προβλέψεις και δικλείδες για την μειοψηφία, στο εταιρικό δίκαιο. 

Αντίθετα, τα θέματα αυτά ταλανίζουν χρόνια την Αριστερά και τον ευρύτερο προοδευτικό χώρο, με διλήμματα. Από τον δημοκρατικό συγκεντρωτισμό μέχρι την καταγραφή της άποψης της μειοψηφίας σε συλλογικές αποφάσεις. Η εφεύρεση της «άμεσης δημοκρατίας» φαίνεται πως επέλυσε τα ζητήματα αυτά διά μαγείας. 

Άλλωστε από την εποχή των αρχαίων ημών προγόνων κρατά αυτό το παραμύθι, με τις συνελεύσεις του δήμου. Σε κάποια χωριά της Χαλκιδικής, ακόμη και κάλπες στήθηκαν για να βγει αντιμεταλλευτικός υποψήφιος και να πεισθούν οι αφελείς ανά το πανελλήνιο, ότι εδώ ο λαός αποφασίζει μόνος του.

Το πώς είναι δυνατόν σε συνθήκες ατελούς καπιταλισμού στην Ελλάδα, κάποιοι να έχουν φτάσει στο τελευταίο στάδιο κοινωνικής αυτό-οργάνωσης, παραμένει μυστήριο. Αλλά για τους παραμυθιασμένους, είναι απλώς μια λεπτομέρεια. Φροντίζουν άλλωστε να τους αποκοιμίζουν οι επιτροπές, τα συντονιστικά, οι κάθε λογής συλλογικότητες. Είναι ωραίο το παραμύθι του αμεσο-δημοκράτη που κρατά ομπρέλα μέσα σε τυφώνα και νομίζει ότι δεν βρέχεται. 

6. Κάνοντας το ζουρνά καράβι.   Είναι σαφώς μεγάλο το μεταλλευτικό έργο. Και η επένδυση μεγάλη. Σε πολυμεταλλικό κοίτασμα, με σύγχρονες μεταλλουργικές μεθόδους. Για τα ελληνικά δεδομένα είναι η μεγαλύτερη, σοβαρή, παραγωγική επένδυση και μάλιστα από ξένους επενδυτές. Από εκεί και πέρα, αρχίζει η φαντασιακή μεγέθυνση: Φαραωνικό έργο, τεράστια κλίμακα, γιγαντιαίες διαστάσεις, «υπερβαίνει την φέρουσα ικανότητα της περιοχής». Ποιος και πώς προσδιόρισε τη σχετικότητα των μεγεθών και με τι μεζούρα; Τύφλα νάχει η εκτροπή του Αχελώου.

Φυσικά, κάποιοι μπερδεύουν (επίτηδες) την έκταση της μεταλλευτικής παραχώρησης, με την επιφάνεια του έργου. Στο αρχικό στάδιο των πρώτων ετών, η επιφανειακή εκμετάλλευση (μετά γίνεται υπόγεια) θα φτάσει στο μέγιστο της κατάληψης επιφάνειας, που θα είναι κάτι παραπάνω από 1.000 στρέμματα. 

Με παράλληλη περιβαλλοντική αποκατάσταση και σταδιακή απομείωση της θιγείσας επιφάνειας, που θα μηδενισθεί. Αλλά όπως έλεγαν και οι παλιοί, δια της υπερβολής δίδεται έμφαση στο αντικείμενο. Ποιος θα ασχολούνταν με ένα μικρό έργο, τοπικής κλίμακας; Ακούει ο κόσμος για 300.000 στρέμματα έργου, για απέραντα δάση και βουνά που εξαφανίζονται, για σκόνη δεκάδων χιλιάδων τόνων την ώρα και σου λέει, τι είδους κολοσσιαίο έργο είναι αυτό.  

7. Les misérables: Μιζέρια, δράμα, κλάμα και όλα τα κακά της μοίρας. Οι κατατρεγμένοι, ο φτωχός λαός, οι «κάτοικοι», οι ανήμποροι χωριάτες, που τους καταδιώκουν και τους ρουφούν το αίμα. Άλλοτε κλαίγονται ζητώντας συμπόνια, άλλοτε παριστάνουν τα θύματα, άλλοτε το ρίχνουν στη βία (για να προστατευθούν, πάντα αιτιολογημένα και νόμιμα και σύμφωνα με το Σύνταγμα).

Παρακολουθούμε κακόγουστο μελόδραμα, ασπρόμαυρης, κάκιστης ελληνικής ταινίας. Κι όμως το μελό συγκινεί, οι ανυπεράσπιστοι πάντα έχουν τη συμπάθεια, οι αδύνατοι εξ ορισμού είναι και οι καλοί της ιστορίας. Οι απλουστεύσεις άλλωστε βοηθούν τον πολύ κόσμο στην κατανόηση (ή καλύτερα στην παρανόηση) των εννοιών και των πραγμάτων. Τα ΜΜΕ και οι πάσης φύσεως προπαγανδιστές (κόμματα, αεριτζήδες, πολιτικάντηδες, παραγοντίσκοι,…) ξέρουν και παίζουν αυτό το παιχνίδι πολύ καλά. 

(συνεχίζεται)