FINANCIAL TIMES: ΠΩΣ ΘΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΕΙ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΠΕΚΙΝΟΥ ΣΤΙΣ ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

Καθώς οι εντάσεις με τη Δύση έχουν ενταθεί, το Πεκίνο έχει δείξει την ετοιμότητά του να χρησιμοποιήσει τον έλεγχο που ασκεί στις σπάνιες γαίες ως όπλο. Ένα κύμα νέων κινεζικών περιορισμών στις εξαγωγές της ομάδας των 17 μεταλλικών στοιχείων φέτος έχει προκαλέσει ανησυχία στους κατασκευαστές παγκοσμίως, οι οποίοι εξαρτώνται από αυτά για την παραγωγή προϊόντων που κυμαίνονται από «έξυπνες» συσκευές και ηλεκτρικά οχήματα έως στρατιωτικό εξοπλισμό.

Οι εναλλακτικές παραμένουν περιορισμένες: η Κίνα είναι πίσω από το 66% της παγκόσμιας εξόρυξης σπάνιων γαιών και το 88% των παγκόσμιων επεξεργασμένων υλικών. Μετά τη σύνοδο κορυφής της 30ής Οκτωβρίου μεταξύ του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ, το Πεκίνο ανέβαλε κάποιους από τους προγραμματισμένους περιορισμούς.

Ωστόσο, η επίδειξη κυριαρχίας έγινε. Το σχεδόν παγκόσμιο μονοπώλιο της Κίνας στις σπάνιες γαίες δεν θα ανατραπεί σύντομα. Κατέκτησε την ισχύ της, υπερνικώντας την κυριαρχία που κάποτε ασκούσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, ήδη από τη δεκαετία του 1980, μέσα από δεκαετίες στρατηγικού σχεδιασμού και διαρκούς κρατικής υποστήριξης, η οποία δεν δείχνει σημάδια υποχώρησης.

Οι προσπάθειες αντιστροφής της κατάστασης και αντιγραφής της κινεζικής εφοδιαστικής αλυσίδας αλλού θα ήταν σήμερα δαπανηρές, χρονοβόρες και αναποτελεσματικές. Παρ’ όλα αυτά, δεδομένης της ισχύος του Πεκίνου στην κρίσιμη βιομηχανική παραγωγή και της προθυμίας του να την αξιοποιήσει, τα έθνη δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να αναπτύξουν μηχανισμούς άμυνας και να διαφοροποιήσουν τους προμηθευτές τους.

Οι περιορισμοί του Πεκίνου έχουν ήδη προκαλέσει δράση σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Φέτος, η κυβέρνηση Τραμπ υπέγραψε συμφωνίες με αρκετές χώρες για τη διασφάλιση προμηθειών και επένδυσε στην εγχώρια εταιρεία εξόρυξης MP Materials, ενώ εγγυήθηκε επίσης ένα κατώτατο όριο τιμής για μέρος της παραγωγής της εταιρείας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει στόχους για την εγχώρια παραγωγή σπάνιων γαιών, υποστηριζόμενη από ταχύτερες διαδικασίες έγκρισης. Η αρχή της αλλαγής της ισορροπίας θα απαιτήσει χρόνο, αλλά οι συντονισμένες διεθνείς συμμαχίες θα μπορούσαν να μειώσουν ορισμένα εμπόδια και να επιταχύνουν τη διαδικασία.

Ένα πρόβλημα είναι ότι, παρότι οι σπάνιες γαίες είναι στην πραγματικότητα τόσο άφθονες στον φλοιό της Γης όσο και άλλα βασικά μέταλλα, τα κοιτάσματά τους είναι διάσπαρτα και δύσκολα προσβάσιμα.

Η Κίνα κατέχει σχεδόν το ήμισυ των γνωστών παγκόσμιων αποθεμάτων. Η Βραζιλία, η Ινδία, η Αυστραλία και το Βιετνάμ αντιπροσωπεύουν περίπου το 40%. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν μόλις 2%.

Η εξόρυξη απαιτεί επίσης υψηλές αρχικές κεφαλαιουχικές δαπάνες και αντιμετωπίζει ασταθείς τιμές. Οι κυβερνήσεις πρέπει να υποστηρίξουν την εξόρυξη με κίνητρα, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλισης τιμών.

Το κόστος και οι κίνδυνοι —συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας της Κίνας να κατακλύζει τις αγορές με φθηνή προσφορά— μπορούν να μετριαστούν μέσω κοινών επενδύσεων, συμφωνιών σταθερής απορρόφησης παραγωγής και επιταχυνόμενων διαδικασιών αδειοδότησης. Η δέσμευση της G7 να δημιουργήσει αγορές με πρότυπα που θα διασφαλίζουν την ιχνηλασιμότητα θα ενισχύσει περαιτέρω αυτόν τον συντονισμό.

Η τεχνογνωσία κατά μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας των σπάνιων γαιών είναι επίσης άνισα κατανεμημένη. Οι χώρες με πλούσια αποθέματα μπορεί να υπερέχουν στην εξόρυξη αλλά να στερούνται δυνατοτήτων διύλισης και επεξεργασίας. Εκτός Κίνας, η Μαλαισία, η Ιαπωνία και η ΕΕ διαθέτουν εξειδίκευση στην επεξεργασία ορισμένων ορυκτών.

Απαιτούνται επίσης κοινές προσπάθειες για την προώθηση της έρευνας και ανάπτυξης. Για παράδειγμα, η ανακύκλωση σπάνιων γαιών, που βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο, θα μπορούσε να μειώσει την ανάγκη για νέα ορυχεία, περιορίζοντας παράλληλα τη βλάβη στο περιβάλλον.

Η εξεύρεση εναλλακτικών μπορεί επίσης να βοηθήσει. Οι αυτοκινητοβιομηχανίες αναπτύσσουν ήδη τεχνολογίες για μαγνήτες και κινητήρες χωρίς σπάνιες γαίες.

Οι ηγέτες παγκοσμίως έχουν επιδείξει αδράνεια, καθώς οι οικονομίες τους έχουν καταστεί εξαρτημένες από τις φθηνές σπάνιες γαίες της Κίνας. Η προθυμία του Πεκίνου να εκμεταλλευθεί αυτή την εξάρτηση αποτελεί ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί στην αντιπαράθεσή του με τις ΗΠΑ.

Οι δυτικές χώρες πλέον δεν έχουν άλλη επιλογή από το να επιταχύνουν την πρόσβασή τους σε σπάνιες γαίες. Η Κίνα δεν θα αποκλειστεί πλήρως από τις αλυσίδες εφοδιασμού, αλλά η ικανότητά της να χρησιμοποιεί τις σπάνιες γαίες ως όπλο μπορεί να μειωθεί. 

Αυτό σημαίνει συνεργασία, συνένωση τεχνογνωσίας και καινοτομία — όπως ακριβώς έκανε και το Πεκίνο απέναντι στους περιορισμούς των ΗΠΑ στα προηγμένα μικροτσίπ. Η οικοδόμηση ανθεκτικότητας θα απαιτήσει χρόνια· όμως η έλλειψη συντονισμένης δράσης σήμερα απλώς ενισχύει τη θέση της Κίνας.

Αναδημοσίευση από: euro2day.gr