"ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ"

Γενικά με τον όρο φυσικοί πόροι χαρακτηρίζονται διάφορες φυσικές ουσίες που είναι χρήσιμες στον άνθρωπο καλύπτοντας "ως έχουν" ανάγκες του. Συνεπώς πρόκειται για φυσικά αγαθά.

Συνεπώς φυσικοί πόροι είναι κυρίως φυσικά αγαθά εύκολα προσβάσιμα και διαθέσιμα τα οποία ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να τα χρησιμοποιήσει για κάλυψη αναγκών του.

Οι φυσικοί πόροι μιας χώρας ή άλλης γεωπολιτικής ενότητας αναφέρονται συνήθως στις οικονομικά αξιοποιήσιμες άμεσες (πρωτογενείς) ύλες, κάποιες από τις οποίες χαρακτηρίζονται πηγές ενέργειας που προσφέρει η βιόσφαιρα, το έδαφος, το υπέδαφος, το νερό, η ατμόσφαιρα, ως και το φως του ήλιου που επιδρά στην περιοχή αναφοράς.

Χρήση φυσικών πόρων?

Η χρήση των φυσικών πόρων πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη επιμέλεια ώστε να εξασφαλίζεται αυτό που αποκαλείται βιώσιμη ανάπτυξη και η προστασία περιβάλλοντος.

Αλήθεια όμως τι είναι διαχρονικά η βιώσιμη ανάπτυξη και η προστασία του περιβάλλοντος?

Με βάση την πρόσφατη ιστορία και βεβαίως πολύ ακριβέστερα παλιότερα, η προστασία περιβάλλοντος ήταν απλά μια φυσική καθημερινή συμπεριφορά των ανθρώπων της υπαίθρου και περίπου πλήρως αδιάφορη για τους ανθρώπους των πόλεων.

Τα αποφάγια και τα απορρίμματα των οικιακών και αγροτικών δραστηριοτήτων αποτελούσαν φυσική τροφή για τα οικόσιτα και άλλα ζώα του περιβάλλοντος με αποτέλεσμα την φυσική ανακύκλωση τους. Αντίθετα στην πόλη όλα τα παραπροϊόντα από την ανθρώπινη δραστηριότητα αποτελούσαν ουσιαστικό απόρριμμα, δηλαδή προείχε η αποκομιδή του και η απόθεσή του σε περιοχές που επιλέχθηκαν ως αποδέκτες. Αυτό δημιούργησε σημαντικά προβλήματα στο περιβάλλον με διάφορες πολλαπλές και πολύπαραμετρικές επιπτώσεις.

Η χρήση λοιπόν των πόρων, η αξιοποίησή τους και η διαχείριση τους κάθε χρονική περίοδο της ανθρώπινης ύπαρξης στον πλανήτη αποτέλεσε και αποτελεί ένα ζητούμενο. Ζητούμενο επίσης είναι αυτό που κάθε φορά ορίζεται ως αειφόρο, βιώσιμο και περιβαλλοντικά φιλικό.

Με την μεγάλη ανάπτυξη του ανθρώπινου είδους στον πλανήτη οι όροι αυτοί αναγκαστικά αποκτούν τελείως διαφορετική διάσταση, τουλάχιστον συγκριτικά με τη διάσταση τους, όταν το ανθρώπινο είδος ήταν περιορισμένο (από άποψη πληθυσμού και έκτασης).

Μεταλλουργία ως φυσικός πόρος?

Ο ορυκτός πλούτος μια χώρας είναι τμήμα των φυσικών πόρων της. Στην Ελλάδα η ορυκτολογία έχει ανάπτυξη και δράση πολλές χιλιετηρίδες πριν. Εξάλλου πολλά από τα αρχαία τοπωνύμια οφείλουν την ονομασία τους στην μεταλλουργία. Χαρακτηριστικό είναι η Μινωική εποχή και πολλά άλλα.

Η μεταλλουργία βέβαια στο βάθος των αιώνων και σε συνέχεια των ανθρωπίνων αναγκών κατά καιρούς αποτέλεσε σημείο αιχμής, δημιούργησε πολέμους και αντιθέσεις. Επίσης πολλές φορές η τεχνική που εφαρμόσθηκε δημιούργησε τοπικά περιβαλλοντικά προβλήματα και κινδύνους.

Βεβαίως η μεταλλουργία και γενικότερα η ορυκτολογία αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του πολιτισμού μας ως κοινωνία και της ικανοποίησης των αναγκών μας. Συνεπώς η άρνησή της αποτελεί στοιχείο άρνησης του σύγχρονου (και παλιότερου) πολιτισμού και κάτι τέτοιο απαιτεί την διαμόρφωση πλήρως νέων συνθηκών πολιτισμού και ανάπτυξης.

Ο καθηγητής Χρίστος Τσολάκης επισημαίνει ότι η γλώσσα σε κάθε λαό αποτελεί το βασικό στοιχείο έκφρασης του πολιτισμού της και της ιστορίας της, αν θελήσεις να αφανίσεις ένα πολιτισμό αρκεί να τον αποκόψεις από την γλώσσα του. Αυτός όμως ο τρόπος επικοινωνίας, δημιουργείται και μέσα από τον τρόπο με τον οποίο αξιοποιούνται κάθε φορά οι φυσικού πόροι. Συνεπώς η προσέγγιση της αξιοποίησης τους κάθε φορά πρέπει να σχετίζεται με την διατήρηση της ιστορίας και τη διόρθωση των παλιότερων λαθών. Η άρνηση αποτελεί τέλμα που οδηγεί στην εξάρτηση και τον εκφυλισμό.

Τα αποθέματα οικονομικά αξιοποιήσιμων ορυκτών, αερίων, υγρών ή στερεών αποτελούν κατεξοχήν ορυκτολογικού φυσικούς πόρους. Συχνά μάλιστα αναφέρονται κυρίως ή και μόνο αυτοί, γιατί είναι αυτοί που έχουν την πιο άνιση κατανομή ανάμεσα στις χώρες ή περιοχές.

Σωστή διαχείριση των φυσικών πόρων, μαζί με τη σωστή διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού της και τη δίκαιη στη συνέχεια κατανομή του παραγόμενου πλούτου είναι το άλφα και το ωμέγα για την οικονομία και την ποιότητα ζωής κάθε χώρας και περιοχής

Η μεταλλουργία (Χαλκού – Χρυσού – Αργύρου)

Βασίζεται στην εκλυόμενη ενέργεια από την ταχεία οξείδωση των θειούχων ενώσεων των μετάλλων με τη βοήθεια οξυγόνου, η οποία λειώνει ακαριαία το θειούχο μετάλλευμα.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όσα μέταλλα μπορούν να δημιουργήσουν matte, που μετά την τήξη του μεταλλεύματος κατακάθεται στον πυθμένα της καμίνου

Η παρουσία του σιδήρου, διαφοροποιεί την διαδικασία, όμως, είναι χρήσιμη στην εξουδετέρωση του Αρσενικού.

Κατά τις μεταλλουργικές διεργασίες χρησιμοποιούνται ή παράγονται σημαντικά ποσά θερμότητας, είτε ως άμεσα παραπροϊόντα, είτε ως παραπροϊόντα αναγκαίων παράλληλων διεργασιών,

Λ.χ. κατά την διαμόρφωση των επιφανειακών δεδομένων για την τοποθέτηση και κατασκευή έργων εξόρυξης και εκμετάλλευσης και μέχρι την αποκατάσταση της περιοχής η επιφανειακή βλάστηση για κάποιο χρονικό διάστημα καταστρέφεται και αναπαράγεται μετά το πέρας των εργασιών. Η απόθεση των υλικών αυτών μπορεί να αποτελέσει ρύπο ή να αξιοποιηθεί για την ευημερία της περιοχής. Λ.χ. η περιοχή απαιτεί «καύσιμο» για την κάλυψη των αναγκών θέρμανσης και δροσισμού των κτηρίων και των οικισμών και για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται ρυπογόνα καύσιμα, όπως πετρέλαιο.

Η ποσότητα όμως της παραγόμενης αναγκαστικά βιομάζας μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη αυτών των αναγκών, όπως επίσης μπορεί, εφόσον κριθεί περιβαλλοντικά συμφέρον, να αντικαταστήσει τμήμα της χρησιμοποιούμενης ηλεκτρικής ενέργειας για τις ανάγκες των διεργασιών η οποία επίσης παράγεται από ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα, λ.χ. λιγνίτης.

Παράλληλα κατά τη διεργασία της μεταλλουργίας, παράγονται απόβλητες θερμότητες οι οποίες μάλιστα σε θερμοκρασίες τέτοιες, και ποσότητες, που μπορούν να είναι χρήσιμες, αξιοποιήσιμες και δημιουργικές με σκοπό την σύγχρονη αειφορία και την προστασία του περιβάλλοντος.

Μπορούμε να υπολογίσουμε ότι με μια τέτοια αξιοποίηση της «απαραίτητης» κατά τα άλλα μεταλλουργίας, δημιουργούνται νέες συνθήκες στην κάθε περιοχή. Λ.χ. η εγκατάσταση μονάδας συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας, μπορεί να επιφέρει παραγωγή ηλεκτρισμού από την απόβλητη θερμότητα ή και την καύση της παραγόμενης βιομάζας και παράλληλα την παραγωγή χρήσιμης θερμότητας για την θέρμανση (τηλεθέρμανση) μέρους της περιοχής, παραγωγή χρήσιμης ψυκτικής ενέργειας για τον θερινό κλιματισμό (τηλεκλιματισμό) της περιοχής και μείωση της κατανάλωσης ορυκτών και ρυπογόνων καυσίμων. Με τη δραστηριότητα αυτή δημιουργούνται επίσης και νέα στοιχεία πολιτισμού που έρχονται συμπληρωματικά με την μεταλλουργία, τα οποία σχετίζονται με την γνώση και χρήση νέων σύγχρονων μεθόδων βιώσιμης ανάπτυξης και προστασίας περιβάλλοντος και την διαμόρφωση πολλαπλών ωφελημάτων από μια δραστηριότητα όπως η μεταλλουργία. Συνεπώς μπορεί μια τέτοια δράση να δημιουργήσει νέες θέσεις απασχολησιμότητας του πληθυσμού, όχι μονό υπό το πνεύμα της δραστηριότητας (τόσες συγκεκριμένες νέες θέσεις εργασίας), αλλά και με την έννοια της καινοτόμας προσέγγισης της πραγματικότητας.

Όταν κάθε εποχή λοιπόν αναφερόμαστε στους φυσικούς ορυκτούς πόρους και την πράσινη ανάπτυξη, πρέπει να απαντήσουμε στο ερώτημα ποιο περιβάλλον πρέπει να προστατευθεί και αν σε αυτό το περιβάλλον περιλαμβάνεται η ζωή και ανάπτυξη των ανθρώπων, η εθνική τους και πολιτιστική τους υπόσταση και η οικονομική τους ανάπτυξη. Υπό το πρίσμα αυτό πράσινη μεταλλουργία μπορεί να δημιουργηθεί μόνο υπό την ορθολογική διαχείριση των φυσικών μεταλλευτικών πόρων και την πλήρη αποκατάσταση από άποψη βιολογικότητας και βιοποικιλότητας του φυσικού περιβάλλοντος, με ταυτόχρονη δημιουργία οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμων δραστηριοτήτων των πληθυσμών.

Με εκτίμηση

Μιχάλης Γρ Βραχόπουλος