ΠΟΤΕ ΘΑ ΠΡΥΤΑΝΕΥΣΕΙ Η ΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΡΥΤΑΝΕΙΑ; Σκεπτόμενος Πολίτης

 «Συλλογή νέων πληροφοριών, αν έχει καλό μνημονικό, μπορεί να κάνει οποιοσδήποτε. Αλλά, να αποφασίσεις ποιές αξίζει να θυμάσαι και ποιες όχι, είναι μια τέχνη λεπτή. Και αυτό είναι που κάνει τη διαφορά ανάμεσα σε κάποιον που έκανε κανονικά μαθήματα (και ας είναι κακά) και σε έναν αυτοδίδακτο, κι ας είναι ιδιοφυής.

(Umberto Eco, "Τι χρειάζεται ο καθηγητής;")

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Στον απόηχο της πρόσφατης απόφασης του Πρυτανικού Συμβουλίου του ΑΠΘ για τη μεταλλευτική επένδυση στη Χαλκιδική, η παραπάνω ρήση του (αριστερού σημειολόγου Εκο)  δεν μπορεί παρά να δημιουργήσει θυμηδία.

Το Πανεπιστήμιο υποτίθεται πως θέλει να είναι ένας οργανισμός παραγωγής και μετάδοσης γνώσης, αλλά και διακίνησης ιδεών και μάλιστα στην υπηρεσία της κοινωνίας. Θεωρητικά θα έπρεπε να είναι σε θέση να διακρίνει ανάμεσα στην επιστημονικοφανή ανοησία (τις «νέες πληροφορίες» που λέει ο Εκο, δηλαδή στην περίπτωσή μας τις εσχατολογικές προφητείες της «οικολογικής» φράξιας του ΑΠΘ) και στην πραγματική επιστημονικοτεχνική γνώση. Άλλωστε ρόλος του Πανεπιστημίου είναι να προάγει αυτή τη γνώση και να την κάνει πραγματικότητα, μέσα από μια διαλεκτική διαδικασία ανατροφοδότησης. Σε αντίθετη περίπτωση, θα αποκοπεί από τη σφαίρα τη παραγωγικής διαδικασίας, θα απομακρυνθεί από την κοινωνία και θα αυτό-καταδικασθεί στην απαξίωση. Αυτό δηλαδή που δυστυχώς γίνεται στα Πανεπιστήμιά μας (σαν απόρροια μιάς βαθιάς και πολύπλευρης κρίσης της Παιδείας) και δη στο ΑΠΘ. Και τότε, η αποκοπή από την πραγματικότητα δεν αποκαθίσταται με διακηρύξεις καλών προθέσεων, σαν την επιθυμία διατήρησης της κοινωνικής συνοχής και την προάσπιση του συνολικού (;) συμφέροντος του τόπου που μας λέει η Πρυτανεία.

Για τη βιώσιμη ανάπτυξη (είπαμε και παλιότερα ότι το «αειφορική» πρέπει να διαγραφεί από το πολιτικό λεξιλόγιο) υπάρχουν μόνο δύο δυνατότητες τοποθέτησης:

Ή έχεις συνολική άποψη και για τους τρείς πόλους (κοινωνία, οικονομία, περιβάλλον) και την καταθέτεις με προτάσεις.

Ή δεν έχεις, οπότε αν έχεις κάτι να πείς, καλύτερα να μιλήσεις μόνο για κάποιον από τους τρείς πόλους. Βέβαια τότε, όντας μονοδιάστατος, αν είσαι τεχνικός ή επιστήμονας στην καλύτερη περίπτωση διεκδικείς το ρόλο του «ειδικού».

Δυστυχώς η Πρυτανεία, αν και προφανώς εμπίπτει στη δεύτερη κατηγορία, ούτε καν το ρόλο του ειδικού μπορεί να παίξει. Το ρόλο αυτό τον είχαν ήδη διεκδικήσει ο «οικολογικός» βραχίονας του ΑΠΘ, δηλ. το επονομαζόμενο Συμβούλιο «Περιβάλλοντος», αλλά και το ΤΤΕ/ΤΚΜ και απέτυχαν πανηγυρικά. Η Πρυτανεία απλώς αναμασά ό,τι είχαν προλαλήσει οι ανωτέρω και το σερβίρει σε διαφορετική συσκευασία. Προφανώς, αδυνατώντας να τοποθετηθεί ευθέως για το μεγάλο αυτό έργο, επιλέγει να παίξει «οικολογικό κατενάτσιο» προτείνοντας (κάπως αργά δεν είναι για τέτοιες προτάσεις-κλισέ;) επανεξέταση.

Ο βερμπαλισμός της ανακοίνωσης της Πρυτανείας, πέραν των παρωχημένων τσιτάτων που περιέχει, δεν μπορεί να αποκρύψει τις μετέωρες θέσεις της. Πώς θα διασφαλισθεί η κοινωνική συνοχή και το «συνολικό συμφέρον του τόπου», χωρίς στοιχειώδη οικονομική ανάπτυξη; Με το να αποκλείουμε κάθε παραγωγική επένδυση στην περιφέρεια προτάσσοντας «οικολογικές» κινδυνολογίες; Διερωτάται κανείς ποιες είναι οι θέσεις της Πρυτανείας για την κοινωνική συνοχή (και ιδιαίτερα για τις τοπικές κοινωνίες της περιφέρειας) και την οικονομική ανάπτυξη και προκοπή, αν όχι όλου του τόπου, όπως κόπτεται, τουλάχιστον της Β. Ελλάδας ή της Χαλκιδικής. Εύκολα μπορούμε να επιβεβαιώσουμε ότι επειδή ακριβώς δεν υπάρχουν τέτοιες θέσεις, παρατίθεται ανούσια ένα κομπολόι περιβαλλοντικών ψευτοκινδύνων.  

Και οι μεν «οικολόγοι» είναι οι αυτοδίδακτοι κατά Έκο. Αλλά οι Πανεπιστημιακοί;;; Φαντασθείτε μια Σχολή Αεροναυπηγών να συμβουλεύει να μην πετάμε με αεροπλάνα και να προτρέπει να σταματήσει η κατασκευή τους, επειδή τα αεροπλάνα συνεχίζουν να πέφτουν. Είναι δυνατόν ένα σώμα επιστημόνων εκ των οποίων και μηχανικοί, να ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχουν τεχνικά μέσα αντιμετώπισης περιβαλλοντικών επιπτώσεων μιάς δραστηριότητας; Ναι, από επιστημονική σκοπιά είναι δυνατόν: αν έχει μείνει πολλά χρόνια πίσω, αν δεν έχει διαβάσει τη ΜΠΕ του έργου (ή με το ζόρι έριξε μια ματιά στη Μη Τεχνική Περίληψή της, αλλά κατάλαβε ελάχιστα ή αυτά που ήθελε), αν οι ειδικότητές του  αδυνατούν να καλύψουν τις διαστάσεις ενός πολύπλευρου έργου, αν η «βουβή πλειοψηφία» των σοβαρών μελών του προτιμά να παράγει έργο χωρίς τυμπανοκρουσίες και ματαιοδοξίες αυτοπροβολής.

Η σπουδή των «οικολόγων» και των συνοδοιπόρων τους να επισπεύσουν μια διακήρυξη της Πρυτανείας, προφανώς και σχετίζεται με την εξέταση από το ΣτΕ των προσφυγών κατά των Περιβαλλοντικών Όρων του μεταλλευτικού έργου. Η τακτική των «οικολόγων» παραμένει ίδια, αλλά αυτό που δεν φαίνεται να έχουν καταλάβει, είναι ότι οι καιροί έχουν αλλάξει. Το ΣτΕ δεν κυριαρχείται από τον επενδυσιοκτόνο Δεκλερή της δεκαετίας του ’90 και φαίνεται να έχει περάσει σε πιο ισορροπημένες θεωρήσεις. Η στάθμιση δηλαδή της ανάπτυξης με την κοινωνική συνοχή και το περιβάλλον έχει μπεί για τα καλά στο σκεπτικό του. Άλλωστε και οι τρείς «προϋποθέσεις» που θέτει η Πρυτανεία, ήδη εκπληρώνονται, ενώ τα συμπεράσματα και οι υποτιθέμενες προτάσεις της, αποτελούν μνημείο «ήξεις-αφήξεις. Δεν θα μπορούσε μάλλον να είναι και διαφορετικά. Σε ένα σοβαρό δικαστήριο πάντως δεν μπορούν να σταθούν.