DE RE METALLICA: Είναι χρήσιμη η δουλειά του μεταλλωρύχου;

ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ

«…Πράγματι, το αντικείμενο της μεταλλείας είναι πολύ εκτεταμένο και πολύ δύσκολο να το εξηγήσει κάποιος. Κανένα μέρος της δεν έχει αναλυθεί πλήρως από Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς των οποίων οι εργασίες σώζονται σήμερα. Και μιάς και η τέχνη αυτή είναι μια από τις πιο αρχαίες, πιο απαραίτητες και πιο κερδοφόρες για το ανθρώπινο είδος, θεώρησα ότι όφειλα να μην την αγνοήσω.

Χωρίς αμφιβολία, καμιά από τις τέχνες δεν είναι παλιότερη από τη γεωργία, αλλά και η μεταλλευτική δεν είναι λιγότερο αρχαία. Στην πραγματικότητα είναι τουλάχιστον ισότιμες και συνομήλικες, εκτός κι αν υπάρχει άνθρωπος μη θνητός, που καλλιέργησε ποτέ ένα χωράφι χωρίς εργαλεία. 

Πράγματι, σε όλες τις γεωργικές εργασίες, όπως και σε άλλες τέχνες, χρησιμοποιούνται εργαλεία που είναι φτιαγμένα από μέταλλα ή που δεν θα μπορούσαν να φτιαχτούν χωρίς τη χρήση μετάλλων. Γι αυτό το λόγο τα μέταλλα είναι υψίστης αναγκαιότητας για τον άνθρωπο. Μια τέχνη τόσο φτωχή που της λείπουν τα μέταλλα, δεν είναι σημαντική, αφού τίποτε δεν γίνεται χωρίς εργαλεία. 

Επιπλέον, η μεταλλεία είναι η πιο επωφελής από όλες τι μεθόδους με τις οποίες μπορεί να αποκτηθεί ευημερία με σωστούς και τίμιους τρόπους. Αν και μπορούμε να έχουμε υψηλή απόδοση από τους καλά καλλιεργημένους αγρούς, η μεταλλεία παρέχει ακόμη υψηλότερες αποδόσεις. Στην πραγματικότητα, ένα μεταλλείο είναι συχνά πολύ πιο προσοδοφόρο για εμάς, από πολλούς αγρούς…

Επομένως, μπορώ να ξεκινήσω με το ερώτημα της χρησιμότητας, που έχει δύο όψεις: Από τη μια, μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος αν η μεταλλευτική τέχνη είναι πραγματικά κερδοφόρα για όσους την ασκούν. Από την άλλη, αν είναι χρήσιμη στην υπόλοιπη ανθρωπότητα. Αυτοί που νομίζουν ότι η μεταλλευτική δεν έχει κανένα όφελος για όσους την ακολουθούν σαν επάγγελμα, ισχυρίζονται: 

Πρώτον, ότι το πολύ ένας στους εκατό από αυτούς που σκάβουν για μέταλλα ή άλλα παρόμοια, έχει κέρδος από αυτή τη δραστηριότητα. Δεύτερον, ότι οι μεταλλωρύχοι γενικά εξαπατούν τους εαυτούς τους, επειδή εκθέτουν την υγεία τους σε αμφίβολο και ολισθηρό μέλλον. Σαν αποτέλεσμα, φτωχαίνουν με δαπάνες και ζημίες και στο τέλος περνούν την πιο πικρή και μίζερη ζωή. 

Αλλά αυτοί που έχουν τέτοιες απόψεις, δεν αντιλαμβάνονται πόσο διαφέρει ένας εκπαιδευμένος και έμπειρος μεταλλωρύχος, από έναν άσχετο και ανειδίκευτο στην τέχνη. Ο τελευταίος εξορύσσει το μετάλλευμα χωρίς καμία διάκριση, ενώ ο πρώτος, πρώτα το αναλύει και το πιστοποιεί. Όταν βρίσκει δε φλέβες πολύ στενές και σκληρές ή πολύ πλατιές και μαλακές, συμπεραίνει ότι δεν μπορούν να εξορυχθούν κερδοφόρα και έτσι δουλεύει μόνο με τις αποδεκτές. Προς τι η απορία, επομένως, αν βρούμε ότι ο ανίκανος μεταλλωρύχος υποφέρει με ζημίες, ενώ ο ικανός ανταμείβεται με μεγάλη απόδοση από την εξόρυξή του ; Το ίδιο ισχύει και για τους γεωργούς…

Αλλά ο μεταλλωρύχος μπορεί να πλουτίσει σε σύντομο χρονικό διάστημα χωρίς να χρησιμοποιήσει βία ή απάτη. Επομένως δεν είναι πάντοτε ορθή η παλιά ρήση ότι «κάθε πλούσιος είναι ή κακός ο ίδιος ή κληρονόμος κακίας»…

Επιπλέον, υπήρξε το ερώτημα αν η δουλειά στα μεταλλεία είναι αξιοπρεπής απασχόληση για αξιοσέβαστους ανθρώπους ή είναι υποβαθμισμένη και υποτιμητική. Εμείς την συγκαταλέγουμε στις αξιοσέβαστες τέχνες. Εκείνη την τέχνη, της οποίας οι επιδιώξεις χωρίς αμφισβήτηση, δεν είναι ασεβείς, ενοχλητικές ή ευτελείς, μπορούμε σίγουρα να τη θεωρήσουμε αξιοσέβαστη. Το ότι τέτοια είναι και η φύση του επαγγέλματος του μεταλλωρύχου, αφού προάγει τον πλούτο με σωστές και τίμιες μεθόδους, θα το δείξουμε άμεσα. Συνεπώς, για να είμαστε δίκαιοι, θα το κατατάξουμε στα αξιοσέβαστα επαγγέλματα…»

---------------------------------------------------------------------------

Σημ. Σκεπτόμενου Πολίτη

Τα αποσπάσματα είναι από το μνημειώδες έργο του Georg Bauer (Agricola): “De re Metallica” (Περί της Φύσης των Μετάλλων), 1566 μ.Χ. Η απόδοση στα ελληνικά έγινε από τον γράφοντα (που ζητά την κατανόηση των αναγνωστών, δεν είναι επαγγελματίας μεταφραστής), με βάση την αγγλική μετάφραση του λατινικού κειμένου.

Το πρώτο αγγλικό κείμενο του 1912, ήταν αποτέλεσμα ιστορικής δουλειάς της Lou Henry Hoover (γεωλόγου και καθηγήτριας λατινικών) και του συζύγου της, Herbert Clark Hoover (μεταλλειολόγου και μετέπειτα Προέδρου των ΗΠΑ). Η επανέκδοσή του 1950 μπορεί να βρεθεί on-line εδώ.

Παρόλο που η μεταλλεία και μεταλλουργία είναι συνυφασμένες με την εμφάνιση και εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού, η σχετική βιβλιογραφία ήταν ανύπαρκτη μέχρι τον Agricola. Μπορούμε δε να υποθέσουμε ότι οι τότε πρακτικοί μεταλλωρύχοι και μεταλλουργοί, δεν θα είδαν με καλό μάτι την καταγραφή και δημοσίευση των (κρυφών εν πολλοίς) μυστικών της τέχνης τους. 

Το ίδιο δυσάρεστα θα πρέπει να ένιωσαν και οι «σκεπτικιστές» της εποχής (υπήρχαν κι αυτοί). Διαπίστωσαν όμως ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με μια σοβαρή και εφαρμοσμένη επιστημονική γνώση. Οι ίδιοι βέβαια προτιμούσαν πιο κυριλέ ασχολίες κι όχι μουτζούρικες, περιφρονούσαν τη μεταλλεία και λοιδορούσαν τους μεταλλωρύχους.

 Φαίνεται ότι από τότε κρατεί αυτή η αριστοκρατική περιφρόνηση κάποιων προς τις παραγωγικές δραστηριότητες. Την ελιτίστικη αυτή παράδοση συνεχίζουν οι σύγχρονοι «οικολόγοι». Γι’ αυτό και προτιμούν τις «ευγενείς» δραστηριότητες κοπανιστού αέρα και όχι τις παραγωγικές και «βρώμικες». Φαινόμενα κι αυτά του παρασιτισμού και της παρακμής.