"ΣΚΟΥΡΙΑΣΜΕΝΕΣ" ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΚΟΣΤΙΖΟΥΝ

Αν ήταν ταινία, ο θεατής δεν θα προλάβαινε τις εναλλαγές και την πλοκή. 

Αν ήταν σειρά, θα μπορούσε να παίζεται για χρόνια, επαναλαμβάνοντας το ίδιο μοτίβο, αλλάζοντας απλώς τη σειρά: αιτήσεις, άδειες, προσφυγές, δικαστικές αποφάσεις, ανακλήσεις, προσφυγές, δικαστικές αποφάσεις, άδειες, προσφυγές, άδειες, ανακλήσεις κτλ.

Εδώ όμως πρόκειται για τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων και την οικονομική δραστηριότητα σε μία πολύ μεγάλη περιοχή. Εξαρτημένη σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη δραστηριότητα στα μεταλλεία της, η Βόρεια και Κεντρική Χαλκιδική υφίσταται μεγάλη οικονομική ζημιά από οποιαδήποτε καθυστέρηση σημειώνεται.

Την περσινή χρονιά προξενήθηκε σε μεγάλη ζημιά. Η πρόσφατη υπογραφή από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας της έγκρισης τροποποίησης της τεχνικής μελέτης του έργου της Ελληνικός Χρυσός στις Σκουριές της Χαλκιδικής έφερε μία ανάσα στους απασχολούμενους είτε άμεσα είτε έμμεσα με το έργο, καθώς είχε προηγηθεί το πολύμηνο θρίλερ με την απειλή της αποχώρησης της εταιρείας και η αναστολή μέρους των εργασιών.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Σωματείου Εργολάβων και Υπεργολάβων ΒA Χαλκιδικής Θεόδωρο Παπαγιάννη, κάθε μήνα ο τζίρος που γίνεται στα μέλη του Σωματείου από την Ελληνικός Χρυσός μόνο για το έργο των Σκουριών ανέρχεται σε 1.500.000 ευρώ πλέον ΦΠΑ. 

«Έχουμε 45 μέλη, 45 μικρές επιχειρήσεις. Κάθε μία απασχολεί από 10 έως και 150 άτομα. Συνολικά μιλάμε για περίπου 600 εργαζόμενους. Αναγκαστήκαμε να απολύσουμε πριν από λίγους μήνες γύρω στους 350. Μόλις ακούστηκε ότι ο υπουργός υπέγραψε την άδεια, δεν φαντάζεστε τι πανηγύρι έγινε, λες και πήραμε το ευρωπαϊκό κύπελλο! Όλοι έδειχναν τη χαρά τους, ο κόσμος είχε πέσει σε απόγνωση. Εμείς μόνο δουλειά θέλουμε, η περιοχή μας ζει από τα μεταλλεία».

Ο γενικός γραμματέας του Σωματείου Κώστας Καραγιάννης επισημαίνει και κάποιες άλλες διαστάσεις, πέραν της ανεργίας. «Θεωρούμαστε κόκκινα πανιά στο δήμο μας, το δήμο Αριστοτέλη. Κανείς μας δεν εργάζεται σε δουλειές του δήμου, υπάρχει αποκλεισμός μας». 

Κάνει λόγο, επίσης, για τις καταστροφές μηχανημάτων μελών του Σωματείου. «Είχαμε ολική καταστροφή μηχανημάτων μικροεργολάβων τόσο το 2013 όσο και το 2015. Οι δολιοφθορές του 2015 προκάλεσαν ζημιά περίπου 150.000 ευρώ, ενώ να ξέρετε ότι καμιά ασφαλιστική εταιρεία δεν ασφαλίζει τα μηχανήματά μας για πυρκαγιά».

Το Σωματείο είναι νεοσύστατο. Ιδρύθηκε το Νοέμβριο του 2015 και, κατά τον κ. Καραγιάννη, «η αναστολή των εργασιών των Σκουριών μάς έδωσε το ερέθισμα. Νιώσαμε ότι δεν υπήρχε κάποιος φορέας να διεκδικήσει την εργασία μας. Δεν είμαστε προσκείμενοι στην εταιρεία. Είμαστε οι πρώτοι που ανησυχούμε για το περιβάλλον και τις επιπτώσεις, γιατί εδώ ζούμε, εδώ ζουν οι οικογένειές μας και στα σχολεία της περιοχής πηγαίνουν τα παιδιά μας, όχι στα ιδιωτικά της Θεσσαλονίκης. Δεν θέλουμε να ερημώσει ο τόπος μας.»

Η δύσκολη περίοδος και η απειλή σοβαρής ρήξης

Το 2011 οι εργαζόμενοι στις εργασίες της Ελληνικός Χρυσός ήταν 357. Ο αριθμός εκτινάχθηκε στους 1.157 το 2012, στους 1.668 το 2013, για να φτάσει το 2014 στους 1.986.

Στις αρχές του 2015 άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα προβλήματα. Οι πρώτες ανακλήσεις αδειών ήταν από τον Παναγιώτη Λαφαζάνη και αφορούσαν η μία ηλεκτρομηχανικές εγκαταστάσεις και η άλλη μία έγκριση δόμησης. 

Για τη συγκεκριμένη, που υπήρχε έγκριση από τον υπουργό Περιβάλλοντος Ιωάννη Μανιάτη το 2014 κι εκκρεμούσε η έκδοση της άδειας από την πολεοδομία Αρναίας, λέγεται ότι υπήρξε μεγάλη καθυστέρηση λόγω πολιτικών παρεμβάσεων προς τον αρμόδιο υπάλληλο, προκειμένου εκείνος να μην προβεί στην έκδοση.

Ακολούθησε η ανάκληση ενός πρωτοκόλλου υλοτόμησης στην τοποθεσία Καρατζά Λάκκος από τον αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος Ιωάννη Τσιρώνη. Για όλες τις παραπάνω ανακλήσεις, η Ελληνικός Χρυσός προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Η ανάκληση του πρωτοκόλλου υλοτόμησης είχε ως άμεση συνέπεια να χάσουν τη δουλειά τους 57 υλοτόμοι της περιοχής. Ο πρόεδρος του Σωματείου Υλοτόμων Δασεργατών Βόρειας Χαλκιδικής Γιώργος Κούνδουρος περιγράφει τραγελαφικές καταστάσεις από τις αρχές του 2015 έως τώρα.

 «Οι περισσότεροι εργαζόμαστε σε εργολάβους. Μέσα σε έναν χρόνο είχαμε ο καθένας μας από 12 προσλήψεις και 12 απολύσεις. Αναλόγως των συνθηκών, των ανακλήσεων και των εντολών, μας απέλυαν και μας ξαναπροσλάμβαναν. Έτυχε ακόμη και την ίδια μέρα να προσληφθούμε και να απολυθούμε. 

Έχουμε δικαιωθεί και από το ΣτΕ, αλλά ακόμη δεν έχουν ξεκινήσει κανονικά οι εργασίες υλοτόμησης. Οι περισσότεροι είμαστε άνεργοι και κάποιοι προσχώρησαν στους δασικούς συνεταιρισμούς». 

Κάνει λόγο για έλλειψη συνεργασίας και παλινωδίες από τους τότε αρμόδιους υπουργούς, τους οποίους συναντούσαν στην Αθήνα. «Έτυχε να μας πει ο Λαφαζάνης’πηγαίνετε πίσω και θα λυθεί το θέμα’, να πάμε πίσω και να στείλει ο ίδιος σήμα στο δασαρχείο, για να μας σταματήσουν».

Η πιο δύσκολη περίοδος ήρθε από τον Αύγουστο του 2015. Τότε που το ΥΠΕΝ ανακάλεσε τις τεχνικές μελέτες, επικαλούμενο ότι οι έρευνες για τις επιπτώσεις της μεθόδου του flash smelting δεν έγιναν στην Ελλάδα αλλά στη Φιλανδία. 

Σε ένα σημείο του προσαρτήματος της τεχνικής μελέτης αναφερόταν ότι οι σχετικές έρευνες πρέπει να πραγματοποιούνται επιτόπου. 

Η Ελληνικός Χρυσός προσέφυγε και σε αυτήν την περίπτωση στο Συμβούλιο της Επικράτειας, το οποίο ακύρωσε την ανακλητική απόφαση του υπουργείου .Έως την πληροφορία για τη θετική έκβαση της υπόθεσης, όμως, τόσο η εταιρεία όσο και εργολάβοι έβγαλαν περίπου το 90% των εργαζομένων σε διαθεσιμότητα, ενώ υπήρξαν και απολύσεις. 

Η πολυπλοκότητα του έργου και το πλέγμα των αδειών που απαιτούνται για τη λειτουργία του δημιουργούν μεγάλες δυσλειτουργίες.

Για παράδειγμα, η ανάκληση των τεχνικών μελετών για τις Σκουριές τον Αύγουστο προκάλεσε την ανάκληση και της άδειας λειτουργίας του χώρου απόθεσης στην τοποθεσία Κοκκινόλακκας, οπότε είχαν παγώσει εργασίες τόσο στη Μαύρη Πέτρα όσο και στο Στρατώνι. 

Για την Ελληνικός Χρυσός σημείο σταθμός στην αδειοδότηση ήταν η έκδοση της απόφασης 1492 του Συμβούλιο της Επικρατείαςτο 2013. Με αυτήν, το Δικαστήριο «επισφραγίζει την απόλυτη νομιμότητα των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων του επενδυτικού σχεδίου της Ελληνικός Χρυσός, επικυρώνοντας την επένδυση στο σύνολό της. Στην ουσία, με την ιστορική αυτή απόφαση, το ΣτΕ ακυρώνει οριστικά όλες τις αιτιάσεις που υποβλήθηκαν διαχρονικά κατά των Μεταλλείων Κασσάνδρας σε όλα τα επίπεδα», γράφει στο σάιτ της.

Ωστόσο, η ένταση συνεχίστηκε και στις αρχές του 2016, φτάνοντας σε σημείο απειλής σοβαρής ρήξης των σχέσεων της Ελληνικός Χρυσός με την ελληνική κυβέρνηση. Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Πολ Ράιτ δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου στις 12 Ιανουάριου ότι είναι θέμα χρόνου να σταματήσει η δραστηριοποίηση στην Ελλάδα. 

Την ίδια ημέρα, το υπουργείο επέβαλε πρόστιμα 1,7 εκατ. ευρώ στην εταιρεία για παραβάσεις της νομοθεσίας. 

Στις 24 Φεβρουάριου εκδόθηκε η άδεια δόμησης του εργοστασίου εμπλουτισμού στις Σκουριές από την Πολεοδομική Υπηρεσία Αρναίας «ως αποτέλεσμα της απόφασης 219/2016 του ΣτΕ», σύμφωνα με την εταιρεία.

«Το έργο των Σκουριών ωστόσο παραμένει υπό καθεστώς συντήρησης, δεδομένου ότι η εταιρεία αναμένει την έκδοση εντός των νόμιμων προθεσμιών των αδειών ρουτίνας που εκκρεμούν, οι οποίες είναι απολύτως απαραίτητες για την επαναλειτουργία του έργου», συνέχισε στην ίδια ανακοίνωση, ενώ είχε δώσει τελεσίγραφο έως το τέλος Μαρτίου για την έκδοση.

Η τελευταία εξέλιξη

Η τελευταία εξέλιξη είναι η έγκριση από το ΥΠΕΝ της τροποποίησης της τεχνικής μελέτης για τις Σκουριές, που οδήγησε την εταιρεία στην έκδοση μιας ανακοίνωσης περί ικανοποιητικής συνεργασίας με το υπουργείο και έφερε μια ανάσα στους εργαζόμενους, οι οποίοι ένιωσαν μια ασφάλεια για την εργασία τους. 

Ωστόσο, ουδείς μπορεί να προδιαγράφει το μέλλον, καθώς η πολυπλοκότητα των αδειών ενδέχεται να φέρει κι άλλα προσκόμματα στο μέλλον. Εξάλλου, το ΥΠΕΝ είχε δηλώσει πρόσφατα: «Έχουν δοθεί κάποιες άδειες που πληρούσαν τα κριτήρια της νομιμότητας, αλλά υπάρχουν κάποιες πιο σημαντικές που εκκρεμούν. Αρκετά ζητήματα, όπως αυτό της μεταλλουργίας του flashsmelting, δεν έχουν κλείσει».

[ΠΗΓΗ: ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 16/5/2016, της Χριστίνας Ταχιάου]