ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Η ΝΕΩΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΙΑΣ (ΜΕΡΟΣ Ι)

Στα νεώτερα χρόνια, μετά την απελευθέρωση της χώρας από τον τουρκικό ζυγό, ως τη σύνταξη του νόμου «Περί μεταλλείων» το 1861, δεν παρουσιάζεται καμία σοβαρή προσπάθεια εκμεταλλεύσεως του μεταλλευτικού πλούτου της χώρας.

Για την εκμετάλλευση των μεταλλείων Λαυρίου δεν γίνεται καμία αναφορά ως το 1860. Στις 22 Αυγούστου 1861 υπογράφτηκε εν ονόματι του βασιλέως, ο πρώτος νόμος «Περί μεταλλείων ορυχείων και λατομείων»[1].

Ο νόμος αυτός, ανεξάρτητα από μεταγενέστερες τροποποιήσεις ή βελτιώσεις, αποτελεί σταθμό στη μεταλλευτική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας διότι διαμόρφωσε τις προϋποθέσεις για το άνοιγμα πολλών μεταλλείων και την επαναλειτουργία του Λαυρίου και την ανάπτυξη μεταλλουργικών μονάδων.

Σύντομα οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές: Ηδη από το 1863 βρίσκεται στο Λαύριο ο Ιωάννης Σερπιέρης ως εκπρόσωπος γαλλικών κεφαλαίων και προσπαθεί να εγκαταστήσει εργοστάσιο μεταλλουργίας στη περιοχή. 

Το 1864 ιδρύεται το πρώτο μεταλλουργικό εργοστάσιο με την επωνυμία Ιλαρίων Roux και Σία. Το 1873-74 δημιουργείται η ελληνική Εταιρία Μεταλλείων Λαυρίου και το 1876 η Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου (ΓΕΜΛ), αλλά και η «Γαλλική Εταιρία των Μεταλλείων Σουνίου», που ιδρύθηκε στα 1875.

Το 1880 γεννιέται η εταιρεία “Σέριφος-Σπηλιαζέζα” (1880-1904) που αναλαμβάνει εργασίες στη Σέριφο. Τέλος η εταιρεία «Σίφνος – Εύβοια» που ξεκίνησε να λειτουργεί το 1882 και αγόρασε και τα μεταλλεία Μήλου.

Την περίοδο αυτή λαμβάνει χώρα πληθώρα αιτήσεων για παραχωρήσεις σε όλη την τότε επικράτεια: Αττική, Πελοπόννησος, Στερεά, Επτάνησα και Κυκλάδες.

Σύμφωνα με την εφημερίδα ‘Αιών’(14/ 3/1874), «το άρτι συσταθέν Περί Μεταλλείων Συμβούλιον» υπέγραψε πάνω από 352 παραχωρήσεις, ενώ μόνο το 1873 πραγματοποιήθηκε ρεκόρ παραχωρήσεων[1].

Οι περισσότερες βέβαια από τις μεταλλευτικές εταιρείες που ιδρύθηκαν μετά τον ανωτέρω νόμο ήταν μικρές, διάσπαρτες και τελικά βραχύβιες, ενώ οι παραχωρήσεις που δόθηκαν μέσα σε αυτά τα χρόνια, εξέπεσαν, δηλαδή καταργήθηκαν με Β.Δ. γιατί δεν απέδωσαν (παρά μόνο το 10% περίπου) μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα όπως όριζε ο νόμος. 

Ως προς τους μεταλλευτικές περιοχές, δύο ήταν που η διάρκειά τους, η αποδοτικότητά τους και η παραγωγικότητά τους κράτησαν για αρκετά χρόνια και αποτέλεσαν το επίκεντρο συζητήσεων, ανταγωνισμού, αντιπαλότητας και πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής διαμάχης. Το Λαύριο και η Σέριφος, ενώ σε μικρότερο βαθμό αναπτύχθηκαν τα ανθρακωρυχεία Κύμης και τα μικρότερα, αλλά σημαντικότατα, ορυχεία του Αιγαίου.

Το 1880 γεννιέται η εταιρεία “Σέριφος-Σπηλιαζέζα” (1880-1904), που αναλαμβάνει εργασίες στη Σέριφο

Το 1911 κυκλοφόρησε μια εργασία του Επιθεωρητού Μεταλλείων H. Γούναρη με τίτλο «Η Εκμετάλλευσις των Μεταλλείων της Ελλάδος κατά το 1910». Μια εμπεριστατωμένη έκθεση για τα μεταλλεία, που δυστυχώς δεν επαναλήφθηκε σε αυτή την έκταση και πληρότητα. Το 1946 και 1947, ο ίδιος καθηγητής του ΕΜΠ τότε, δημοσίευσε σε 4 άρθρα στη Βιομηχανική Επιθεώρηση για τον εθνικό μας πλούτο με τον τίτλο, «τα μεταλλεία της Ελλάδος» [2]

Ο νόμος ΓΦΚΔ/1910 (Περί µεταλλείων, ΦΕΚ 11/Α/13-1-1910) απετέλεσε επίσης  τομή στην αξιοποίηση του ορυκτού δυναμικού της νεώτερης Ελλάδας. Ωστόσο, άρχισε να εφαρμόζεται και να αποδίδει θετικά αποτελέσματα 20 και πλέον έτη από τη θέσπισή του, δηλαδή μετά το έτος 1930, αφού στα 20 αυτά έτη έπρεπε να προηγηθεί η εξέταση, η κρισιολόγηση και η εκκαθάριση 2230 αιτήσεων χορήγησης Αδειών Μεταλλείων, που είχαν υποβληθεί υπό το καθεστώς της προϋφιστάμενης νομοθεσίας.

Συνολικά δηλαδή και συμπερασματικά 100 έτη περίπου από την αποτίναξη του Τουρκικού Ζυγού πήγαν σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητα για τον ορυκτό πλούτο της χώρας μας, όταν στις χώρες της Ευρώπης συντελούνταν κοσμογονία στην αξιοποίηση του ορυκτού δυναμικού τους και βρισκόταν εκεί σε πλήρη εξέλιξη η Βιομηχανική επανάσταση.

Αντίθετα, στη χώρα μας άρχισε ουσιαστικά να αποδίδει καρπούς, το 1955, αφού μεσολάβησαν ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και ο εμφύλιος σπαραγμός που εξουθένωσαν αυτή τη χώρα περισσότερο από κάθε άλλη χώρα της Ευρώπης.

[1] «Ο πρώτος περί μεταλλείων νόμος του 1861».

[2] «Οι εκθέσεις του Ηλ. Γούναρη για τον ελληνικό ορυκτό πλούτο».

[ΠΗΓΗ: oryktosploutos.net, του Πέτρου Τζεφέρη, 11/4/2018]

Αναδημοσίευση από xrysoselladas.gr