ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΧΡΥΣΟΥ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ: Ο ΧΑΛΚΟΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΤΑΛΛΕΙΟ ΤΩΝ ΣΚΟΥΡΙΩΝ

Ο χαλκός αποτελεί ένα από τα βασικά μέταλλα που χρησιμοποιούνται σήμερα παγκοσμίως, με ποικίλες χρήσεις, προς κάλυψη των αναγκών μας και των δραστηριοτήτων μας που πηγάζουν από το σύγχρονο τρόπο ζωής, ενώ επιπροσθέτως σημειώνεται ότι ο χαλκός, ως ιχνοστοιχείο, είναι ωφέλιμο για τη διατήρηση της υγείας του οργανισμού μας. 

Η διαδεδομένη χρήση του χαλκού σήμερα, οφείλεται στις φυσικές, μηχανικές και χημικές ιδιότητές του. Οι κυριότερες εκ των ιδιοτήτων του είναι ότι είναι εξαιρετικός αγωγός ηλεκτρικής ενέργειας, πολύ καλός αγωγός της θερμότητας και ιδιαίτερα ελατός και όλκιμος, ανθεκτικός στη διάβρωση, ενώ παρουσιάζει και αντιμικροβιακές ιδιότητες. 

Χάρη στις ανωτέρω ιδιότητες του χαλκού, χρησιμοποιείται ευρέως στη βιομηχανία ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών (στην παραγωγή πάσης φύσεως αγωγών - καλωδίων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και τηλεπικοινωνιών, ηλεκτρονικών εξαρτημάτων, εξαρτημάτων ηλεκτροκινητήρων και γεννητριών, μπαταριών, κ.λ.π.). Στις ανωτέρω χρήσεις καταναλώνονται τα 3/5 περίπου της παγκόσμιας παραγωγής χαλκού. 

Επίσης, σημαντική ποσότητα χαλκού, ίση με το 1/5 περίπου της παγκόσμιας παραγωγής, χρησιμοποιείται στις κατασκευές και σε αρχιτεκτονικές εφαρμογές (στην κατασκευή στεγών, στην επικάλυψη τοίχων και κουφωμάτων, στην παραγωγή ειδών κιγκαλερίας, σωληνώσεων μεταφοράς νερού και σωληνώσεων μεταφοράς φυσικού αερίου ή φωταερίου), καθώς επίσης προς διακοσμητική διαμόρφωση αντικειμένων. 

Το υπόλοιπο 1/5 περίπου της παγκόσμιας παραγωγής χαλκού καταναλώνεται σε εφαρμογές οι οποίες σχετίζονται με την πληροφορική (πλακέτες τυπωμένων κυκλωμάτων, microchips, επεξεργαστές «έξυπνων» συσκευών, ηλεκτρονικοί υπολογιστές – κινητά – tablets – smart TV), τις τέχνες (γλυπτά, μουσικά όργανα, κ.α.) και τη διακόσμηση - κοσμηματική, την οικονομία (παραγωγή νομισμάτων από την αρχαιότητα έως και σήμερα), καθώς και την ιατρική (για λεπτούς και ευαίσθητους μηχανισμούς υψηλής τεχνολογίας).

Οι αναφερόμενες ανωτέρω χρήσεις και εφαρμογές του χαλκού θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως κλασσικές πλέον, λαμβάνοντας υπόψη και τις νέες χρήσεις του χαλκού που διαφαίνεται ότι αναπτύσσονται λόγω της μετάβασης στην εποχή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. 

Oι νέες χρήσεις του χαλκού, στις αναπτυσσόμενες εφαρμογές του τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, σχετίζονται με τα αιολικά πάρκα, τα φωτοβολταϊκά πάρκα, τους συσσωρευτές ενέργειας, καθώς και με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα.

Για τις χαρακτηριζόμενες ως κλασσικές χρήσεις του χαλκού, η ετήσια κατανάλωση χαλκού παγκοσμίως διαμορφώνεται τα τελευταία χρόνια στο επίπεδο των 20.000.000 τόννων. Επίσης, βάσει στοιχείων ως προς την παραγωγή χαλκού τις προηγούμενες δεκαετίες, συνάγεται ότι η ετήσια παραγωγή χαλκού αυξάνεται, κατά μέσο όρο, κατά περίπου 500.000 τόννους.

Στο πλαίσιο των ανωτέρω, διατυπώνεται η εκτίμηση από οικονομικούς αναλυτές ότι, τα επόμενα χρόνια η ζήτηση σε χαλκό θα είναι μεγαλύτερη από την προσφορά, δεδομένης της υφιστάμενης παραγωγής και του ρυθμού αύξησής της σε ετήσια βάση, δημιουργώντας αντίστοιχη έλλειψη στη διαθέσιμη πρώτη ύλη, ήτοι σε χαλκό, προς κάλυψη των αναγκών σε παγκόσμιο επίπεδο. 

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι, σύμφωνα με εκτιμήσεις οικονομικών αναλυτών, για φέτος, η έλλειψη θα ανέλθει στους 400.000 τόννους, ενώ για το 2020 η έλλειψη θα είναι της τάξης των 200.000 τόννων χαλκού.

Βάσει των ανωτέρω και δεδομένου του θεμελιώδους κανόνα της οικονομικής επιστήμης, σύμφωνα με τον οποίο οι τιμές των προϊόντων, σε ελεύθερη αγορά, διαμορφώνονται ανάλογα με την προσφορά και τη ζήτηση, συνάγεται ότι, τα επόμενα χρόνια, η τιμή του χαλκού θα παρουσιάσει αύξηση, τόσο λόγω της διαρκώς αυξανόμενης ζήτησης, όσο και λόγω του εκτιμώμενου «κενού» μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. 

Σύμφωνα με εκτιμήσεις οικονομικών αναλυτών, η τιμή του χαλκού κατά το επόμενο χρονικό διάστημα, έως τα τέλη του 2019, αναμένεται να κυμανθεί από 6.000 έως 8.000 δολλάρια ΗΠΑ ανά τόννο. 

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία ως προς τη διακύμανση της τιμής του χαλκού, κατά την τελευταία δεκαετία, η ελάχιστη τιμή ήταν περίπου 3.000 δολλάρια ΗΠΑ ανά τόννο, ενώ η μέγιστη προσέγγισε τα 10.000 δολλάρια ΗΠΑ ανά τόννο. Σήμερα, η τιμή του χαλκού διαμορφώνεται στο επίπεδο των 6.000 δολλαρίων ΗΠΑ ανά τόννο.

Στο διεθνές περιβάλλον που περιγράφεται στα προηγούμενα, παρουσιάζει ενδιαφέρον για τη χώρα μας και για τους πολίτες της, να εξεταστεί και η περίπτωση του υπό ανάπτυξη μεταλλείου χαλκού, στην περιοχή Σκουριές, στον Δήμο Αριστοτέλη, στην ΒΑ Χαλκιδική, το οποίο είναι ιδιοκτησίας της εταιρείας Ελληνικός Χρυσός Α.Ε., θυγατρικής της καναδικής εταιρείας Eldorado Gold Corp. 

Το εν λόγω μεταλλείο, γνωστό ως μεταλλείο των Σκουριών, αποτελεί ένα από τα 3 μεταλλεία του επενδυτικού σχεδίου που υλοποιεί η Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.. Τα άλλα 2 μεταλλεία της, στην ίδια περιοχή, είναι της Ολυμπιάδας και του Μαντέμ Λάκκου, τα οποία λειτουργούν, ενώ θα πρέπει να αναφερθεί επίσης ότι το επενδυτικό σχέδιο της Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. περιλαμβάνει και την κατασκευή μεταλλουργίας Χρυσού – Χαλκού, η οποία βρίσκεται στο στάδιο της αδειοδότησης και για τη λειτουργία της είναι απαραίτητη η τροφοδοσία της με το παραγώμενο μετάλλευμα από το μεταλλείο των Σκουριών.

Το μεταλλείο των Σκουριών θα αξιοποιήσει, σύμφωνα με τον επενδυτή, ένα παγκοσμίου κλάσης πορφυριτικό κοίτασμα που αναπτύσσεται στην εν λόγω περιοχή, με κυλινδρική μορφή και παρακατακόρυφη ανάπτυξη, με διάμετρο 200 έως 400 μέτρα, που εκτείνεται από την επιφάνεια και μέχρι βάθος 800 μέτρα τουλάχιστον, και το οποίο περιέχει, κατά μέσο όρο, 0,54% χαλκό και 0,83 γραμμάρια χρυσό ανά τόννο.

Σύμφωνα με το γενικό σχεδιασμό του επενδυτή, η αξιοποίηση του κοιτάσματος των Σκουριών θα πραγματοποιηθεί σε δύο φάσεις. 

Κατά την πρώτη φάση, θα διενεργηθεί εξόρυξη του μεταλλεύματος επιφανειακώς, από την επιφάνεια (μέσο υψόμετρο +640 περίπου) και μέχρι μέγιστο βάθος 220 μέτρα, η οποία θα έχει διάρκεια 7 χρόνια και θα αφορά στην εξόρυξη του 1/3 του κοιτάσματος. 

Κατά τη δεύτερη φάση, θα διενεργηθεί εξόρυξη του μεταλλεύματος υπογείως, σε βάθος μεγαλύτερο των 220 μέτρων και μέχρι βάθος, από την επιφάνεια, 750 έως 800 μέτρα (υψόμετρο -110 περίπου), η οποία θα έχει διάρκεια 21 χρόνια και θα αφορά στην εξόρυξη των 2/3 του κοιτάσματος. 

Από την αξιοποίηση του κοιτάσματος των Σκουριών, υπολογίζεται, σύμφωνα με τον επενδυτή, ότι θα εξορυχθούν 146.000.000 τόννοι μεταλλεύματος, δηλαδή θα εξορύσσονται περίπου 5.215.000 τόννοι μεταλλεύματος ετησίως. 

Από την εν λόγω ποσότητα μεταλλεύματος που θα εξορύσσεται από το κοίτασμα των Σκουριών, μετά και την απαιτούμενη μεταλλευτική στην θέση του μεταλλείου και την αντίστοιχη μεταλλουργική επεξεργασία, θα παράγονται, κατά μέσο όρο, 25.000 τόννοι χαλκού ετησίως. 

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι εκ των 25.000 τόννων χαλκού που θα παράγονται ετησίως από το εξορυσσόμενο μετάλλευμα του κοιτάσματος των Σκουριών, οι περίπου 7.000 τόννοι χαλκού ετησίως προβλέπεται να παράγονται από τη μεταλλουργία Χρυσού - Χαλκού που πρόκειται να κατασκευαστεί και να λειτουργήσει στα πλαίσια υλοποίησης του επενδυτικού σχεδίου της Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. στην περιοχή της ΒΑ Χαλκιδικής, ενώ οι υπόλοιποι περίπου 18.000 τόννοι χαλκού ετησίως θα παράγονται από τη μεταλλουργική επεξεργασία του συμπυκνώματος του μεταλλεύματος του κοιτάσματος των Σκουριών σε άλλες μεταλλουργικές μονάδες, ενδεχομένως του εξωτερικού όπου θα πωλείται το συμπύκνωμα του μεταλλεύματος του κοιτάσματος των Σκουριών.

Από τα ανωτέρω, αξιοσημείωτο είναι ότι από την αξιοποίηση του κοιτάσματος των Σκουριών θα παράγονται ετησίως 25.000 τόννοι χαλκού, κατά μέσο όρο, επί 30 χρόνια τουλάχιστον. Με την εν λόγω ποσότητα χαλκού, που προγραμματίζεται να παράγεται ετησίως από την αξιοποίηση του κοιτάσματος των Σκουριών, δύναται να καλύπτεται το 5 έως 10% του εκτιμώμενου, σήμερα, ελλείμματος της παγκόσμιας ζήτησης σε χαλκό τα επόμενα χρόνια.

Υπογραμμίζεται ωστόσο ότι, τόσο η αξιοποίηση του κοιτάσματος των Σκουριών, σύμφωνα με τα αναφερόμενα ανωτέρω, όσο και η υλοποίηση και η λειτουργία του συνόλου του επενδυτικού σχεδίου της Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. στην ΒΑ Χαλκιδική, θα πρέπει να είναι σε απόλυτη συμφωνία με τους εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους από το ΥΠΕΝ, που καθορίζονται στην Κοινή Υπουργική Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΚΥΑ ΕΠΟ: οικ. 201745/26-7-2011, με ΑΔΑ: 4ΑΣΔ0-ΩΔ0), κάτι για το οποίο ο επενδυτής έχει δεσμευτεί ποικιλοτρόπως και σε όλα τα επίπεδα, ενώ έως σήμερα διαφαίνεται να τηρεί την εν λόγω δέσμευσή του.

Αξιολογώντας συνολικά όσα αναφέρονται στα προηγούμενα, συνάγεται ότι οι αναμενόμενες διεθνείς συνθήκες τα επόμενα χρόνια, ως προς τη ζήτηση χαλκού, σε συνδυασμό και με τις εκτιμήσεις ως προς τη διαμόρφωση της τιμής του χαλκού, καθιστούν ιδιαίτερα ευνοϊκό το περιβάλλον για την αξιοποίηση του κοιτάσματος των Σκουριών, χωρίς άλλες καθυστερήσεις.

Γίνεται αναφορά σε καθυστερήσεις, επειδή η υλοποίηση του επενδυτικού σχεδίου της Ελληνικός Χρυσός Α.Ε., η οποία μπορεί να θεωρηθεί ότι έλαβε το εναρκτήριο λάκτισμα τον Ιούλιο του 2011, με την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων από το αρμόδιο Υπουργείο, το τότε ΥΠΕΚΑ και νυν ΥΠΕΝ, βρίσκεται ακόμη στο στάδιο εκτέλεσης των έργων προπαρασκευής, τουλάχιστον ως προς το μεταλλείο των Σκουριών.

Προς υπενθύμιση, αναφέρεται ότι τα αξιόλογα χρονικά ορόσημα από τον Ιούλιο του 2011 έως σήμερα είναι τα εξής:

Νοέμβριος 2013: Έναρξη εκτέλεσης εργασιών προπαρασκευής στο μεταλλείο των Σκουριών.

Αύγουστος 2015: Διακοπή των εργασιών, με απόφαση του αρμόδιου Υπουργού.

Μάϊος 2016: Επανέναρξη των εργασιών, μετά από σχετική απόφαση του ΣτΕ και την έκδοση αντίστοιχης νέας απόφασης του αρμόδιου Υπουργού.

Σεπτέμβριος 2017: Προσφυγή του Δημοσίου σε διαδικασία διαιτησίας.

Νοέμβριος 2017: Διακοπή των εργασιών και μετάβαση σε καθεστώς συντήρησης, λόγω έλλειψης των απαιτούμενων αδειών ρουτίνας για τη συνέχιση και ολοκλήρωση των έργων προπαρασκευής του μεταλλείου.

Απρίλιος 2018: Ολοκλήρωση της διαδικασίας της διαιτησίας, με απόρριψη, ουσιαστικά, της προσφυγής του Δημοσίου.

Σήμερα, Ιούνιος του 2019, το μεταλλείο των Σκουριών εξακολουθεί να παραμένει σε καθεστώς φροντίδας και συντήρησης.

Επί 8 χρόνια τουλάχιστον, από τον Ιούλιο του 2011 έως σήμερα, η υλοποίηση της επένδυσης της Ελληνικός Χρυσός Α.Ε., ως προς το μεταλλείο των Σκουριών, βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της προπαρασκευής. 

Είναι καιρός πλέον να επιταχυνθούν οι εργασίες. Να ξεκινήσει η αξιοποίηση του κοιτάσματος των Σκουριών. Να ξεκινήσει η παραγωγή μεταλλεύματος από τις Σκουριές. Το διεθνές περιβάλλον το επιτρέπει, ίσως και να το επιβάλει. 

Υπό τις επικρατούσες και αναμενόμενες στο μέλλον συνθήκες διεθνώς, η προσδοκώμενη απόδοση από την αξιοποίηση του κοιτάσματος των Σκουριών, για τον επενδυτή αφενός και αφετέρου για την εθνική και τοπική οικονομία είναι σχετικά υψηλή. 

Τα ωφελήματα είναι ποικίλα, σε πολλά επίπεδα, και αντιληπτά στους περισσότερους καλόπιστους και καλοπροαίρετους, ιδιαίτερα σε όσους ζουν στον Δήμο Αριστοτέλη, στην ΒΑ Χαλκιδική. Ενώ θα πρέπει να επισημανθεί ότι, προς την κατεύθυνση της μεγιστοποίησης των ωφελημάτων από την αξιοποίηση του κοιτάσματος των Σκουριών και συνολικά του ορυκτού πλούτου της ΒΑ Χαλκιδικής, θα συμβάλει καθοριστικά η λειτουργία της μεταλλουργίας Χρυσού – Χαλκού, η οποία προβλέπεται από το επενδυτικό σχέδιο της Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. να υλοποιηθεί.

Με εκτίμηση,

Αθανάσιος Γ. Καρίνας