ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ: Η ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΑΞΙΑ Η ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΟΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ

Του Νικολάου Αρβανίτη

"Business as usual is no an option anymore"

Aν οι εξορυκτικές εταιρείες θέλουν τις επιχειρήσεις τους να είναι βιώσιμες, τότε θα πρέπει σοβαρά να αναζητήσουν τρόπους για την αξιοποίηση των μεταλλευτικών αποβλήτων που παράγουν, από τα στείρα εξόρυξης μέχρι τα απόβλητα εμπλουτισμού και μεταλλουργίας, και μάλιστα όσο νωρίτερα τόσο το καλύτερο.

Γιατί τα μεταλλευτικά απόβλητα αποτελούν και αυτά δυναμικά κοιτασματολογικά αποθέματα. Και βέβαια οι σημερινές απαιτήσεις περί εφαρμογής πρακτικών κυκλικής οικονομίας (circular economy), καθώς και καθολικής και αποτελεσματικής κοιτασματολογικής εκμετάλλευσης (resource efficiency) θέτουν το πλαίσιο βάση του οποίου τα προβλήματα μπορούν να γίνουν ευκαιρίες και τα απόβλητα να μετατραπούν σε νέα προϊόντα.

Στην προσέγγιση κάθε αλυσίδας αξίας που αφορά στις ορυκτές πρώτες ύλες προκρίνεται και επιδιώκεται πλέον η αύξηση των επιμέρους προϊόντων που δυνητικά παράγονται, ενώ παράλληλα μειώνονται τα απόβλητα και οι όποιες επιπτώσεις μπορούν αυτά να προκαλέσουν στο φυσικό και αστικό περιβάλλον.

Σύμφωνα με ισχύουσες εκτιμήσεις της ICMM υπάρχουν σήμερα 3.500 ενεργοί χώροι απόθεσης μεταλλευτικών αποβλήτων σε σε όλο τον κόσμο. Και βέβαια στην περίπτωση των αποβλήτων που συνδέονται και είναι αποτέλεσμα μεταλλευτικής δραστηριότητας που βρίσκεται σε λειτουργία, η αλλαγή επιχειρησιακής πρακτικής στην κατεύθυνση της κυκλικής οικονομίας, μπορεί να πολλαπλασιάσει τις γραμμές παραγωγής και να προσθέσει οικονομικό όφελος, σχετικά γρήγορα και αποτελεσματικά.

Από την άλλη πλευρά ο αριθμός των θέσεων ιστορικών μεταλλευτικών αποβλήτων (Σχ. 1) που παραμένουν «στοκαρισμένα» σε εγκατελειμμένες μεταλλευτικές περιοχές, είναι προς το παρόν αβέβαιος λόγω έλλειψης αξιόπιστων δεδομένων και τήρησης σχετικών αρχείων, αν και δεν θα ήταν λάθος να υποστηρίξουμε ότι οι περιπτώσεις ιστορικών μεταλλευτικών αποβλήτων είναι πολλές.

Η μοναδική συστηματική προσπάθεια δημιουργίας βάσης δεδομένων στην Ευρώπη έγινε από το έργο ProMine με την καταγραφή 3.408 θέσεων μεταλλευτικών αποβλήτων (Σχ. 2) για τα οποία παρέχονται στοιχεία που αφορούν τόσο στο αποθεματικό δυναμικό όσο και στις περιεκτικτικότητες τους σε κρίσιμα ορυκτά και μέταλλα.

Σχετικές έρευνες της Metso δείχνουν για παράδειγμα ότι η ποσότητα των αποβλήτων που παράγονται κάθε χρόνο από τη μεταλλευτική βιομηχανία χαλκού μόνο ανέρχεται σε 2,9 δισεκατομμύρια τόνους, ενώ η παραγωγή σιδηρομεταλλεύματος προσθέτει επιπλέον 1,6 δισεκατομμύρια τόνους. Εάν η παγκόσμια παραγωγή χαλκού παρέμενε στο ίδιο επίπεδο για τα επόμενα 20 χρόνια, τότε υπολογίζεται ότι 58 δισεκατομμύρια τόνοι μεταλλευτικών αποβλήτων θα παραχθούν έως το 2039.

Γνωρίζοντας λοιπόν ότι ο χαλκός εξορύσσεται εμπορικά για πάνω από 100 χρόνια, γίνεται φανερό ότι εκατοντάδες δισεκατομμύρια τόνοι μεταλλευτικών αποβλήτων χαλκού υπάρχουν εγκατελειμμένοι σε όλο τον κόσμο. Το ίδιο φυσικά ισχύει σε ανάλογο βαθμό και στις περιπτώσεις μεταλλευτικών αποβλήτων που προέρχονται από την εξόρυξη άλλων βασικών μετάλλων.

Αν και οι ανακτήσεις μετάλλων διαφέρουν ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του κοιτάσματος, στην περίπτωση του χαλκού το ποσοστό ανάκτησης του σήμερα, ξεπερνά σε πολλές περιπτώσεις το 95%. Πριν όμως από 30 ή 40 χρόνια, οι τεχνολογίες επεξεργασίας ήταν γενικά λιγότερο αποτελεσματικές και οι μέσες ανακτήσεις ήταν χαμηλότερες.

Αν θεωρήσουμε λοιπόν ότι ένα μεταλλείο χαλκού παρήγαγε 1 εκ τόνους μετάλλου στην δεκαετία του 1990 με ανάκτηση 90%, τότε το υπόλοιπο 10% του χαλκού, περίπου 111.000 τόνοι, κατέληγε στα απόβλητα.

Εάν η μέση τιμή χαλκού την εποχή εκείνη ήταν περίπου 1.200 ευρώ / τόνο, τότε το 10% αντιστοιχούσε σε περίπου 136 εκατομμύρια ευρώ μεταλλικής αξίας. Με τη σημερινή τιμή του χαλκού στα περίπου 4.750 ευρώ / τόνο, το μεταλλικό περιεχόμενο στα ίδια απόβλητα αποκτά ίσως νέο κοιτασματολογικό ενδιαφέρον και προοπτική δυναμικής αξιοποίησης του, λαμβάνοντας υπόψη ότι εξορύσσονται σήμερα πορφυρικού τύπου μεταλλεύματα με πολύ χαμηλότερες περιεκτικότητες χαλκού.

Είναι προφανές ότι τα ιστορικά μεταλλευτικά απόβλητα αποτελούν «κατ’αρχήν» υπαρκτό κοιτασματολογικό στόχο. Η προοπτική αξιοποίησης και η δημιουργία επενδυτικού ενδιαφέροντος έγκειται στην οικονομοτεχνική βιωσιμότητα τους, και κυρίως στην αποτελεσματική νομοθετική και διοικητική διεκπεραίωση της σχετικής αδειοδοτικής διαδικασίας, που στις περισσότερες χώρες της ΕΕ απουσιάζει.

Είναι γεγονός ότι μέσα από μια τέτοια δυναμική εξέλιξη, τα μεταλλευτικά απόβλητα (ενεργά και ιστορικά) μπορούν και αυτά, σε συνδυασμό και παραγωγική συνέργεια με την εξόρυξη πρωτογενών κοιτασμάτων, να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της ραγδαία αυξανόμενης ζήτησης ορυκτών πρώτων υλών, ακόμη και αυτών που χαρακτηρίζονται σαν κρίσιμα ορυκτά και μέταλλα.

Σχετική πηγή: https://theintelligentminer.com/2019/09/13/mine-tailings-reprocess-recover-recycle/