ΧΑΛΚΟΣ: Η ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ "ΦΛΕΡΤΑΡΕΙ" ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Του Δρα. Νικ. Αρβανιτίδη, Οικονομικού Γεωλόγου, Συντονιστή Ευρωπαϊκών Θεμάτων Ορυκτών Πρώτων Υλών, Γεωλογικής Έρευνας της Σουηδίας

Μοντέλα αυτοί, τους κλιματολόγους εννοώ, μοντέλα και εμείς οι οικονομικοί γεωλόγοι. Ούτε εμείς πιστεύουμε απόλυτα στα δικά τους αλλά όπως φαίνεται, ούτε αυτοί στα δικά μας. 

Άλλο τώρα αν αυτό δεν έχει κάποια πρακτική σημασία αφού τελικά αυτοί που αποφασίζουν, οι κυβερνήσεις δηλαδή, δέχονται στην πλειοψηφία τους την παρουσία της κλιματικής αλλαγής την οποία μάλιστα θέλουν να σταματήσουν (με το γνωστό σύνθημα Stop Climate Change), στη βάση κυρίως ανανεώσημων πηγών ή ήπιων μορφών ενέργειας.

Αυτό που οι κλιματολόγοι και αρκετοί περιβαλοντολόγοι, δεν εννοούν να καταλάβουν, και για το οποίο οι περισσότεροι πολιτικοί δεν έχουν πάρει ή δεν θέλουν να πάρουν χαμπάρι, είναι το γεγονός ότι όλες οι τεχνολογίες και οι υποδομές που κάνουν εφικτή την πορεία προς την «πράσινη» ενέργεια, αλλά και την βιώσιμη ηλεκτροκίνηση, στηρίζονται στην χρήση ορυκτών πρώτων υλών (ΟΠΥ). 

Οι όποιες εφαρμογές στην κατεύθυνση ολοκληρωμένης υλοποίησης σχετικών αλυσίδων αξίας (π.χ. βιομηχανίες μπαταρίας λιθίου, μόνιμων μαγνητών και ηλεκτρικών αυτοκινήτων, κατασκευή ανεμογεννητριών) δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς πρόσβαση και προμήθεια των διαρκώς αυξανόμενων ποσοτήτων ΟΠΥ που απαιτούνται.

Αυτό που οι κλιματολόγοι και αρκετοί περιβαλλοντολόγοι, δεν εννοούν να καταλάβουν, και για το οποίο οι περισσότεροι πολιτικοί δεν έχουν πάρει ή δεν θέλουν να πάρουν χαμπάρι, είναι το γεγονός ότι όλες οι τεχνολογίες και οι υποδομές που κάνουν εφικτή την πορεία προς την «πράσινη» ενέργεια, αλλά και την βιώσιμη ηλεκτροκίνηση, στηρίζονται στην χρήση ορυκτών πρώτων υλών (ΟΠΥ).Σε κάθε περίπτωση ο χαλκός  αποτελεί την πιο κρίσιμη και αναγκαία ΟΠΥ για να μπορέσει ο στόχος των 2 βαθμών κελσίου να πραγματοποιηθεί.

Ας πάρουμε λοιπόν το παράδειγμα του χαλκού, της συμβατικής θα λέγαμε αυτής ΟΠΥ που συνδέεται με τις νέες ενεργειακές τεχνολογίες, όπως είναι αυτή της ηλεκτροκίνησης.

Ένα από τα κλιματικά μοντέλα συνδέεται με τον στόχο που αποβλέπει στην συγκράτηση αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από 2 βαθμούς κελσίου μέχρι το 2050. Για να μπορέσει να συμβεί αυτό οι ενεργειακές τεχνολογικές παρεμβάσεις που απαιτούνται, όπως προβλέπεται από το αντίστοιχο μοντέλο οικονομικής γεωλογίας, θα χρειαστούν να χρησιμοποιήσουν περίπου το 90 % των παγκόσμιων αποθεμάτων χαλκού που ήταν γνωστά το 2010. 

Εκτιμάται επίσης ότι η σχετική κατανάλωση χαλκού στο διάστημα 2010-2050 θα ανέλθει στο 130,7% των αποθεμάτων αυτών.  Η εξέλιξη αυτή οδηγεί σταδιακά στην εξάρτηση της Ευρώπης αλλά και της Κίνας από «εξωτερικές» κοιτασματολογικές πηγές χαλκού.

Σε ότι φορά σε άλλες ΟΠΥ μπαταρίας, για την επίτευξη του κλιματικού/θερμοκρασιακού στόχου μέχρι το 2050, θα χρειαστεί να χρησιμοποιηθεί το 43% των γνωστών αποθεμάτων νικελίου στον κόσμο το 2010, το 75% των αντίστοιχων λιθίου και μεταξύ 68,5%-93,6% αυτών του κοβαλτίου, ανάλογα με τον τύπο της χαμηλού ή υψηλού κοβαλτίου μπαταρίας που θα επικρατήσει. Σε κάθε περίπτωση ο χαλκός με το περίπου 90% αποτελεί την πιο κρίσιμη και αναγκαία ΟΠΥ για να μπορέσει ο στόχος των 2 βαθμών κελσίου να πραγματοποιηθεί.

Στο κοίτασμα των Σκουριών τα μετρημένα και ενδεικτικά αποθέματα περιεχόμενου μεταλλικού χαλκού ανέρχονται περίπου σε 1,3 εκ τόνους, ενώ υπάρχουν άλλοι 600.000 τόνοι τεκμαρτών αποθεμάτων χαλκού. H Ελλάδα θα μπορούσε  να είναι σήμερα ένας από τους σπουδαιότερους και μεγαλύτερους παραγωγούς χαλκού στην Ευρώπη.

Στην Ελλάδα ο χαλκός ξεχωρίζει για την αυξημένη κοιτασματολογική του παρουσία και δυναμική, γεγονός που αν μη τι άλλο, συνηγορεί υπέρ της άμεσης παραγωγικής του αξιοποίησης και εκμετάλλευσης. 

Στο κοίτασμα των Σκουριών τα μετρημένα και ενδεικτικά αποθέματα περιεχόμενου μεταλλικού χαλκού ανέρχονται περίπου σε 1,3 εκ τόνους, ενώ υπάρχουν άλλοι 600.000 τόνοι τεκμαρτών αποθεμάτων χαλκού. 

Τα αποθέματα δηλαδή όλων συνολικά των κατηγοριών ανέρχονται περίπου σε 2 εκ τόνους μεταλλικό χαλκό. Μεταλλευτικό ενδιαφέρον προκύπτει επίσης στα κοιτασματολογικά συστήματα χαλκού σε περιοχές (Αντιγόνεια, Μυλοχώρι, Γερακαριό, Βάθη, Ποντοκερασιά) του Κιλκίς με τα δυναμικά αποθέματα να προσεγγίζουν και ενδεχόμενα να ξεπερνούν το 1 εκ τόνους σε μεταλλικό περιεχόμενο χαλκού.

Δυστυχώς πότε η κυβερνητική ατολμία, και πότε η επενδυτική αδυναμία και ανεπάρκεια, έχουν στερήσει την δυνατότητα της χώρας να είναι σήμερα ένας από τους σπουδαιότερους και μεγαλύτερους παραγωγούς χαλκού στην Ευρώπη. Το άξιζε και μπορούσε αντικειμενικά, αλλά δυστυχώς δεν έγινε ποτέ λόγω της γνωστής νοοτροπίας που κατά κάποιο τρόπο δυσχεραίνει εδώ και δεκαετίες την ορθολογική ανάπτυξη μας. 

Ανακολουθία, προχειρότητα, έλλειψη στρατηγικής και σχετικής αποφασιστικότητας για την υλοποίηση της, απουσία αξιόπιστης επιχειρηματικότητας και επενδυτικού περιβάλλοντος, ανυπαρξία επιτελικού σχεδιασμού και επιχειρησιακού ελέγχου, έντονη παρουσία παρεμβατισμού, απροσδιόριστη προσέγγιση και χαρακτηρισμός κοινωνικού οφέλους και δημόσιου συμφέροντος. 

Και βέβαια είναι τραγικό και συνάμα παράδοξο το γεγονός ένα δυναμικό κοίτασμα της μεταλλευτικής κλάσης των Σκουριών να παραμένει στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα με το παραγωγικό του μέλλον να παραμένει μέχρι πρόσφατα αβέβαιο, λαμβάνοντας υπόψη την θεαματική αύξηση ζήτησης του χαλκού στα επόμενα 30 και πλέον χρόνια.

Η χώρα μας έχασε και εξακολουθεί να χάνει πολλές νέες αναπτυξιακές προκλήσεις και ευκαιρίες, όπως αυτή της γενικότερης αξιοποίησης των ΟΠΥ της. Σε περιόδους όπως αυτή που διανύουμε τώρα γίνεται φανερό ότι μια εθνική οικονομία, και μια κοινωνία προόδου και ευημερίας χρειάζονται περισσότερες παραγωγικές δραστηριότητες και πυλώνες ανάπτυξης που η καθεμία ξεχωριστά και όλες μαζί θα στηρίζουν την βιωσιμότητα του ΑΕΠ. Η Ισπανία και η Πορτογαλία το κατάλαβαν και ανοίγουν το ένα μεταλλείο μετά το άλλο παρακολουθώντας από κοντά τις εξελίξεις.

Στην μεταλλευτική περιοχή της ΒΑ Χαλκιδικής, όπου βρίσκονται τα γνωστά μεταλλεία Κασσάνδρας, η επιφανειακή εξόρυξη του Μαντέμ Λάκκου ξέκινησε στις αρχές του 1900, ενώ η έναρξη του μεταλλείου Ολυμπιάδας έγινε στις αρχές του 1970. Το τελευταίο ξεκίνημα μεταλλείου ήταν αυτό του νικελίου στην Καστοριά στην είσοδο του 1990. Έκτοτε δεν έχει υπάρξει νέο μεταλλευτικό κέντρο στη χώρα μας. 

Είναι καιρός να αξιοποιούμε το εκάστοτε μομέντουμ και να αρπάζουμε την όποια αναπτυξιακή ευκαιρία παρουσιάζεται από τα μαλλιά αντί να την αφήνουμε στην τύχη της. Γιατί όλες αυτές οι χώρες που εκ των πραγμάτων έχουν καλύτερες οικονομίες από την δική μας ακριβώς αυτό κάνουν.

Αύξηση κατανάλωσης χαλκού σε εκ τόνους ανά χρόνο, αριστερά, και σε κιλά κατά κεφαλήν, δεξιά. Η κόκκινη γραμμή αναφέρεται στην αύξηση χαλκού που απαιτείται για την συγκράτηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 2 βαθμούς κελσίου (Seck et al, 2020*)

Καθώς λοιπόν ο κόσμος κινείται προς εναλλακτικές πηγές ενέργειας, ο χαλκός θα παραμείνει σε υψηλή ζήτηση. Παρόλο που το μέταλλο είναι 100% ανακυκλώσιμο, η ανακύκλωση από μόνη της δεν θα είναι αρκετή για να καλύψει τη ζήτηση και να εξασφαλίσει μια σταθερή προσφορά χαλκού. Για να γίνει αυτό θα χρειαστεί να υπάρξει εξόρυξη νέων κοιτασματολογικών αποθεμάτων χαλκού.

* Gondia Sokhna Seck, Emmanuel Hache, Clément Bonneta, Marine Simoëna, Samuel Carcanague (2020): Copper at the crossroads: Assessment of the interactions between lowcarbonenergy transition and supply limitations. Resources, Conservation and Recycling, Volume 163, 105072

(Πηγή: sme.gr)

Αναδημοσίευση από oryktosploutos.net