ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΡΑΜΠ - ΣΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ: ΝΙΚΗ Ή ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΗΠΑ;

Ο Πρόεδρος των HΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ εμφανίστηκε θριαμβευτικός μετά τη συνάντησή του με τον Σι Τζινπίνγκ, ωστόσο το τίμημα ήταν υψηλό: μια αμοιβαία αναστολή εξαγωγικών περιορισμών, που δείχνει πως το Πεκίνο έχει πλέον το πάνω χέρι.

Ήταν η πρώτη συνάντηση του Τραμπ με τον Κινέζο ηγέτη από την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο. Ο Αμερικανός πρόεδρος ανακοίνωσε πως οι δύο πλευρές «διευθέτησαν» τις διαφορές τους στο ζήτημα των σπάνιων γαιών — ενός κρίσιμου τομέα όπου το Πεκίνο διαθέτει στρατηγικό πλεονέκτημα. «Δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο πλέον στις σπάνιες γαίες», δήλωσε ο Τραμπ από το προεδρικό αεροσκάφος Air Force One. «Ελπίζω αυτή η φράση να εξαφανιστεί για λίγο από το λεξιλόγιό μας».

Η Κίνα συμφώνησε να αναβάλει για έναν χρόνο την εφαρμογή ενός νέου, εκτεταμένου πλαισίου ελέγχων στις εξαγωγές κρίσιμων μετάλλων, που χρησιμοποιούνται σε δεκάδες βιομηχανίες. Παρ’ όλα αυτά, οι υφιστάμενοι περιορισμοί παραμένουν σε ισχύ — κάτι που σημαίνει πως οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές εταιρείες εξακολουθούν να εξαρτώνται από την καλή θέληση του Πεκίνου για πρώτες ύλες απαραίτητες σε αεροσκάφη, μικροτσίπ και ηλεκτρικά αυτοκίνητα.

Το τίμημα της «νίκης» του Τραμπ

Για να εξασφαλίσει την κινεζική αναστολή, ο Τραμπ πρόσφερε και ο ίδιος μια δική του. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παγώσουν την προγραμματισμένη επέκταση της λίστας εξαγωγικών περιορισμών, η οποία θα πρόσθετε χιλιάδες κινεζικές εταιρείες. 

Η κίνηση αυτή αποτυπώνει, σύμφωνα με αναλυτές, τη νέα ισορροπία δυνάμεων. «Αντί να απαντήσουμε στην κλιμάκωση της Κίνας με δικούς μας περιορισμούς, αποδεχθήκαμε να τους αποσύρουμε», σχολίασε ο Κρις ΜακΓκουάιρ, πρώην μέλος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας. «Αυτό δεν έχει ξανασυμβεί και αποτελεί επικίνδυνο προηγούμενο».

Η συμφωνία ισοδυναμεί με εκεχειρία ενός έτους στους ελέγχους εξαγωγών, κάτι που ευνοεί περισσότερο το Πεκίνο, αφού τα αμερικανικά μέτρα χρειάζονται συχνή αναπροσαρμογή για να παραμένουν αποτελεσματικά.

Αναδίπλωση στον εμπορικό πόλεμο

Λίγο πριν από τη συνάντηση, ο Τραμπ είχε απειλήσει με αύξηση δασμών κατά 100%. Τελικά, όχι μόνο απέσυρε την απειλή, αλλά ανακοίνωσε και μείωση των τελών για τα κινεζικά πλοία και για τις εισαγωγές, που σχετίζονται με το παράνομο εμπόριο φαιντανύλης. 

Η μείωση του δασμού στη φαιντανύλη κατά το ήμισυ θα ρίξει τον μέσο δασμό στα κινεζικά προϊόντα στο 31%, σύμφωνα με την ανάλυση του Bloomberg Economics — πολύ χαμηλότερα από τους 50% που ισχύουν για εισαγωγές από Βραζιλία και Ινδία. Αυτό καθιστά την παραγωγή στην Κίνα, προς το παρόν, πιο ελκυστική.

Νομικά εμπόδια και πολιτικό ρίσκο

Η θέση του Τραμπ κινδυνεύει να αποδυναμωθεί περαιτέρω, καθώς το Ανώτατο Δικαστήριο πρόκειται να εξετάσει την ερχόμενη εβδομάδα υπόθεση, που μπορεί να ακυρώσει μεγάλο μέρος των νέων του δασμών, κρίνοντας παράνομη τη χρήση του Νόμου περί Οικονομικών Εκτάκτων Αναγκών του 1977 για την επιβολή τους. Ο Σι, από την άλλη, δεν πήρε όλα όσα ήθελε: ο Τραμπ δεν ενέκρινε την πώληση των υπερυπολογιστικών τσιπ Blackwell της Nvidia στην Κίνα, ενώ δεν υπήρξε πρόοδος στα κινεζικά αιτήματα για νέες επενδύσεις στις ΗΠΑ.

«Όλα εκτός από τις σπάνιες γαίες»

Οι δύο ηγέτες σχεδιάζουν νέες συναντήσεις το 2026, αλλά οι αναλυτές εκτιμούν ότι η τρέχουσα συμφωνία δύσκολα θα φέρει πραγματική αλλαγή για τις βιομηχανίες που εξαρτώνται από τις σπάνιες γαίες. «Αυτή η εκεχειρία αφορά σχεδόν τα πάντα εκτός από τις σπάνιες γαίες και τους μόνιμους μαγνήτες», δήλωσε ο Γουέιντ Σέντι, πρόεδρος της Advanced Magnet Lab στις ΗΠΑ. «Ο κίνδυνος για τη στρατιωτική βιομηχανία δεν έχει ουσιαστικά αλλάξει».

Στην πράξη, η Κίνα εξακολουθεί να διατηρεί τον έλεγχο μέσω της διαδικασίας αδειοδότησης εξαγωγών, η οποία παραμένει περίπλοκη και χρονοβόρα. Εταιρείες από τις ΗΠΑ και τη Γερμανία αναφέρουν ότι χρειάζονται πολλαπλές αιτήσεις και ότι καλούνται να παραδώσουν ευαίσθητα δεδομένα εφοδιαστικής αλυσίδας για να λάβουν άδεια.

Εκεχειρία ή αυταπάτη;

Η προσωρινή αναβολή των νέων ελέγχων δίνει μια ανάσα στους Αμερικανούς κατασκευαστές, αλλά η ουσία δεν αλλάζει. «Αν το Πεκίνο εξακολουθήσει να ζητά άδειες και να καθυστερεί τη χορήγησή τους, η πρόοδος θα είναι μόνο φαινομενική», σχολίασε η Ναζάκ Νικάκταρ, πρώην αξιωματούχος του αμερικανικού Υπουργείου Εμπορίου.

Παρά τις διακηρύξεις του Λευκού Οίκου, παρόμοιες «νίκες» έχουν ανακοινωθεί και στο παρελθόν χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Όπως σημείωσε η πρώην διαπραγματεύτρια Ουέντι Κάτλερ, «το Πεκίνο απέδειξε ότι μπορεί να παίξει αυτό το παιχνίδι εξίσου καλά — και ίσως καλύτερα».