"ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, ΑΜΦΙΠΟΛΗ, ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ"

Της Αγγελικής Ρήγα

Η αποκάλυψη του μνημείου του λόφου Καστά στην Αμφίπολη στρέφει ξανά το βλέμμα στο μεγαλείο της αρχαίας Ελλάδας που εν πολλοίς βασίστηκε στην αξιοποίηση του ορυκτού της πλούτου. Σήμερα αυτή η ιστορία συνεχίζεται, συνδέοντας με πολλούς τρόπους την Αμφίπολη και τη Χαλκιδική: από την ιστορία τους, μέχρι τη σημερινή τους κυρίαρχη θέση στην ιστορική και οικονομική εξέλιξη της σύγχρονης Ελλάδας.

[ Το ρεπορτάζ ]

Σε αυτή τη λογική, θέλοντας να δούμε πώς αποτυπώνεται αυτή η ιστορική εξέλιξη σήμερα, βρεθήκαμε στη Μεσολακκιά, έχοντας δίπλα μας τον Κώστα Μελίτο, νέο μηχανικό και Δήμαρχο της ιστορικής Αμφίπολης. Κάνοντας ρεπορτάζ στην περιοχή, καταγράψαμε:

• το πάθος των κατοίκων της, που περιμένουν από αυτή την εξέλιξη τη νέα αρχή της σύγχρονης Ελλάδας
• τη σεμνή και ταπεινή προσπάθεια του Δημάρχου να κάνει ό,τι μπορεί για να βοηθήσει σε επίπεδο συνθηκών και υποδομής το έργο, στηρίζοντας έμπρακτα, με αυτεπιστασία, την ομάδα των αρχαιολόγων και τις αρμόδιες υπηρεσίες που σηκώνουν το φορτίο της ανασκαφικής δραστηριότητας
• δεκάδες ανθρώπους με ιστορική μνήμη και συνείδηση που είδαμε μέσα σε λίγες ώρες να επισκέπτονται την περιοχή.

«Αυτή η εικόνα, αλλάζει όλα μας τα δεδομένα. Είναι η θετική οπτική που όλοι χρειαζόμαστε σε μια τέτοια συγκυρία», δήλωσε χαρακτηριστικά η Σμαράγδα Αχταρίδου από τη Θεσσαλονίκη.

Φεύγοντας, σε μια στάση στον Λέοντα της Αμφιπόλεως, ανάμεσα σε μια ομάδα Ισπανών αυτοκινητιστών που αποφάσισαν να επισκεφτούν την Αμφίπολη και να γνωρίσουν την ιστορία της Μακεδονίας, είδαμε μια νέα φοιτήτρια, τη Γεωργία Θεοφανίδου, που μόλις επέστρεφε με το πατέρα της από το ΤΕΙ Σερρών όπου ξεκινά τις σπουδές της: «Νιώθουμε και πάλι περήφανοι», μας είπε. «Εμείς που τώρα ξεκινάμε τη ζωή μας έχουμε ανάγκη από κάτι σημαντικό, κάτι στο οποίο μπορούμε να πιστεύουμε, για τον τόπο μας και για τη χώρα μας».

Αυτή ακριβώς είναι η πιο σημαντική οπτική σχετικά με τη νέα ιστορική εξέλιξη που βιώνουμε όλοι μας. Η οπτική που μας βοηθά να κατανοήσουμε πώς ο χρυσός, που κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό εξασφάλισε την ισχύ της Ελλάδας κατά τους αρχαίους χρόνους, μπορεί να ξεκλειδώσει την υπεραξία της σύγχρονης Ελλάδας, να δώσει όραμα αλλά και πόρους για να το πραγματοποιήσουν, να το φέρουν εις πέρας.

[ Πόροι από το υπέδαφος ]

Στην αρχαιότητα, η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της οικονομικής ζωής και της ισχύος της Ελλάδας. Από τον άργυρο του Λαυρίου που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της Αθήνας του Περικλέους, μέχρι τον χρυσό της Μακεδονίας που εξασφάλιζε την ισχύ του μακεδονικού Βασιλείου.

Η εξορυκτική δραστηριότητα, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ανάδειξή της αρχαίας Ελλάδας, σε σημείο αναφοράς της παγκόσμιας ιστορίας. Είναι ενδεικτικό το ότι η ισχύς και ο πλούτος της Αθήνας που αντικατοπτρίζεται στον Παρθενώνα, το «σύμβολο» της Ελλάδας, στηρίχθηκε εν πολλοίς και στην αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Ενώ η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, χρηματοδοτήθηκε από τον χρυσό του Παγγαίου και της Χαλκιδικής.

Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, τα μεγαλύτερα μεταλλευτικά κέντρα εκμετάλλευσης χρυσού και αργύρου, και μάλιστα σε παγκόσμια κλίμακα, λειτουργούσαν κατά την αρχαιότητα στη Χαλκιδική, στην περιοχή της βορειοανατολικής Καβάλας, στη Θάσο και κοντά στον ποταμό Εχέδωρο, στην περιοχή της Φιλιππιάδας, ενώ ένα από τα μεγαλύτερα μεταλλευτικά κέντρα παραγωγής αργύρου στην ιστορία της ανθρωπότητας αποτέλεσε το Λαύριο.

[ Ο «χρυσός» της Μακεδονίας: Παγγαίο - Χαλκιδική ]

Στη Μακεδονία, τα μεταλλεία Παγγαίου και Χαλκιδική λειτούργησαν από το 1300 π.Χ. ως βασικοί πυλώνες παραγωγής χρυσού σε παγκόσμια κλίμακα, ενώ υπάρχουν αναφορές και ευρήματα ανασκαφών που αποδεικνύουν ότι χρυσός παράγεται στην ανατολική πλευρά της Θάσου ήδη από το 2300 π.Χ.

Στην εποχή του Ηροδότου, παράλληλα με τα μεταλλεία εξόρυξης χρυσού της Θάσου, αναπτύσσονται και τα μεταλλεία της «Σκαπτής Ύλης» στην περιοχή κατά άλλους του Παγγαίου, κατά άλλους της βορειοανατολικής Καβάλας. Συνολικά, και από τα δύο μεταλλευτικά κέντρα παράγεται χρυσός αξίας 300-400 ταλάντων (ισοδυναμεί με περίπου 26 κιλά σε αντίστοιχο άργυρο) ετησίως.

Στη συνέχεια, αναπτύσσονται κατά κύριο λόγο οι εκμεταλλεύσεις χρυσού στο Παγγαίο και στη Χαλκιδική με την αξία της ετήσιας παραγωγής να υπερβαίνει τα 500 τάλαντα.

Όσον αφορά την ισχύ του μακεδονικού βασιλείου, βασίστηκε εν πολλοίς στον ορυκτό πλούτο και στην πρότυπη οργάνωση των μεταλλείων της περιοχής. Το μέγεθος του πλούτου των μακεδονικών «χρυσείων» αποτυπώνεται στους χρυσούς στατήρες, το νόμισμά που εκδόθηκε από το 352 έως το 336 π.Χ. και κυκλοφορούσε έως τον 2ο π.Χ. αιώνα, όχι μόνο στη Μακεδονία, αλλά και στη Ρώμη. Με το νόμισμα αυτό η Μακεδονία κατάφερε να ανταγωνιστεί τους «δαρεικούς στατήρες», ενώ υπερίσχυσε στον νομισματικό πόλεμο με τις αργυρές δραχμές.

[ Η μεταλλευτική ιστορία της Χαλκιδικής ]

Στην περιοχή της βορειανατολικής Χαλκιδικής σώζονται περισσότερα από 300 πηγάδια και περίπου 200.000 κυβικά μέτρα αρχαίων μεταλλουργικών απορριμμάτων, των κοινών «σκουριών», από την «εκκαμίνευση» των μεταλλευμάτων. Η μεταλλευτική ιστορία του Στρατωνικού όρους που περνά από την Αρχαιότητα στο Βυζάντιο και κατόπιν στην Οθωμανική περίοδο, για να φτάσει στην εποχή του Μποδοσάκη και στη σύγχρονη ανάπτυξη των Μεταλλείων Κασσάνδρας, συμπληρώνει μια πορεία 25 αιώνων. Μέχρι την σύγχρονη αξιοποίηση του χρυσού που μπορεί να καταστήσει την Ελλάδα τον πιο σημαντικό παραγωγό και εξαγωγέα στην Ευρώπη.

[ Ο σύγχρονος «χρυσός» της Αμφίπολης και της Χαλκιδικής ]

Σήμερα, μετά την ανακάλυψη του ταφικού τύμβου του λόφου Καστά, η ανασκαφική δραστηριότητα στην Αμφίπολη προσελκύει και πάλι το ενδιαφέρον της ανθρωπότητας στο μεγαλείο της αρχαίας Ελλάδας και στο ρόλο που διαδραμάτισε σε αυτό η αξιοποίηση του ορυκτού της πλούτου. Και στρέφει ξανά το βλέμμα στην πρόκληση της σύγχρονης Ελλάδας: την μετάβαση στη νέα εποχή, που βασίζεται στην αξιοποίηση του ορυκτού της πλούτου, στη συνέχεια της μεταλλευτικής ιστορίας και στη δημιουργία ενός νέου κεφαλαίου: «Την αξιοποίηση του χρυσού της Χαλκιδικής».

Και όσο η ανασκαφική δραστηριότητα στην Αμφίπολη προχωράει επαναφέροντας στο νου το μεγαλείο της ελληνικής ιστορίας, τόσο προχωράει και το έργο της αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου της Χαλκιδικής για την ανάδειξη της μεταλλευτικής υπεραξίας της σύγχρονης Ελλάδας. Η εξέλιξη των δυο αυτών ιστοριών, ξεπερνά την ιστορική σύνδεση και περνά στην πράξη με την έμπρακτη τεχνική στήριξη του Δήμου Αμφίπολης, από τους ανθρώπους της Ελληνικός Χρυσός, στην προσπάθειά στήριξης του ανασκαφικού έργου:

«Σαν συνεχιστές της μεταλλευτικής ιστορίας της Χαλκιδικής, έχουμε και νιώθουμε την υποχρέωση να σταθούμε κοντά στους συνεχιστές της ιστορικής μνήμης της Αμφίπολης. Με όποιον τρόπο. Χωρίς ποτέ να ζητηθεί το όποιο αντάλλαγμα. Το κάναμε και θα το κάνουμε»,

Μιχάλης Θεοδωρακόπουλος, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της Ελληνικός Χρυσός.

 Αναδημοσίευση από hellas-gold.com