Η ΒΟΡΕΙΟ - ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ... ΥΠΟΒΡΥΧΙΩΣ (ΒΙΝΤΕΟ)

Στα πλαίσια των ενεργειών της για την ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής, η "Ελληνικός Χρυσός" χρηματοδότησε μια προκαταρκτική μελέτη για τον εντοπισμό ναυαγίων, την παρατήρηση θαλάσσιας ζωής αλλά και της διερεύνησης ευκαιριών για την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού βάσει του υποβρύχιου πλούτου.

Η καταδυτική ομάδα μας, έπειτα από μια προεργασία που περιελάμβανε συλλογή ιστορικών στοιχείων και μελέτη αρχείων, και στηριζόμενη στη σημαντική βοήθεια των ντόπιων ψαράδων αλιέων, συγκέντρωσε περίπου 30 στίγματα και πληροφορίες που πιθανόν θα αναγνωρίζονταν σαν «ανθρωπογενείς στόχοι» (manmade targets), όπως ονομάζονται οι πιθανές θέσεις ναυαγίων στην ορολογία μας.

Όλοι οι στόχοι ερευνήθηκαν συστηματικά, με τη διενέργεια καταδύσεων, με τη χρήση ηχητικών σαρωτών απεικόνισης του πυθμένα (ηχογραφίες), αλλά και με τη χρήση υποβρύχιας τηλεχειριζόμενης ρυμουλκούμενης κάμερας (TCS).

Αν θέλαμε να συνοψίσουμε τα αποτελέσματα της έρευνας, θα λέγαμε τα εξής:

• Τα πρώτα στοιχεία έδειξαν την ύπαρξη ενός ατμόπλοιου (!) σε βάθος 65 μέτρων σε εξαιρετική κατάσταση, ενός δεύτερου πλοίου ξαπλωμένου στον πυθμένα σε βάθος 45 μέτρων επί της αριστερής του πλευράς και ενός άλλου επίσης εντυπωσιακού ατμόπλοιου σε βάθος 63 μέτρων. Όλα από την χρονική περίοδο του A' Παγκοσμίου Πολέμου.
• Στη συνέχεια εντοπιστήκαν δυο πολεμικά αεροσκάφη, πιθανόν ένα μαχητικό-καταδιωκτικό, σε βάθος 53 μέτρων και ένα μεταγωγικό ή βομβαρδιστικό, σε βάθος 60 μέτρων.
• Συντρίμμια ή άλλα αντικείμενα εντοπίστηκαν επίσης σε διάφορες περιοχές, χωρίς όμως να είναι δυνατή η περαιτέρω αναγνώριση τους.
• Ηχητικές καταγραφές, καταδύσεις και οπτικές διασκοπίσεις, πραγματοποιήθηκαν επίσης στις Ελευθερίδες και σχεδόν σε όλη την γειτονική παράκτια ζώνη.
• Στις βραχονησίδες Ελευθερίδες, το ανάγλυφο και η τοπιογραφία του πυθμένα, οι απότομες διακυμάνσεις του βάθους καθώς και η θέση τους σε σχέση με τη ξηρά, τις καθιστούν ιδιαίτερα κατάλληλες για την ανάπτυξη καταδυτικού τουρισμού.
• Τέλος, διενεργήθηκαν καταδύσεις για την επιβεβαίωση της παρουσίας των ιππόκαμπων, ακριβώς μπροστά από το ρέμα που καταλήγει στη θάλασσα, παραπλεύρως της εισόδου του εργοστάσιου εμπλουτισμού στο Στρατώνι.

Για τον ιππόκαμπο έχουμε ξαναμιλήσει, αλλά πρέπει να επαναλάβουμε πως καταδυόμενοι από το 2008 στο συγκεκριμένο σημείο όπου εντοπίζεται ο πληθυσμός των ιππόκαμπων, είμαστε πλέον σε θέση να υποστηρίξουμε πως οι ιππόκαμποι εμφανίζονται αποκλειστικά και ΜΟΝΟΝ στη εν λόγω περιοχή του Στρατωνίου, γεγονός που αποτελεί φαινόμενο μοναδικό. 

Κατά την δεκαπενθήμερη διάρκεια της έρευνας, έγιναν πλήθος καταδύσεων στην ευρύτερη περιοχή, επιχειρώντας καθημερινά και σε διάφορα βάθη, και παρόλα αυτά σε κανένα άλλο σημείο δεν εντοπίστηκε κάποιος ιππόκαμπος. 

Αυτό πιθανότατα οφείλεται στο ότι το ρέμα που εκβάλει στη θάλασσα περιέχει διάφορα στοιχεία τα οποία είναι ευνοϊκά για την ανάπτυξη των πληθυσμών ιππόκαμπων. 

Αλλά αυτό θα μας το επιβεβαιώσουν ειδικοί επιστήμονες που ασχολούνται με τη θαλάσσια βιολογία, με περαιτέρω έρευνα.

Τα ναυάγια

Το ένα από τα ναυάγια ταυτοποιήθηκε ως το νεότευκτο Βρετανικό ατμόπλοιο «Ermine», μήκους περίπου 110 μέτρων, που βυθίστηκε ξημερώματα της 2ας Αύγουστου του 1917, προσκρούοντας σε νάρκη του ναρκοπεδίου που είχε ποντίσει το γερμανικό υποβρύχιο UC-23. 

Από τα αρχεία μάθαμε πως υπήρξαν απώλειες περίπου 30 ανθρώπων, και το σκάφος βυθίστηκε σε μόλις δυόμισι λεπτά.

Το ναυάγιο βρίσκεται σε αρίστη κατάσταση καθώς το φουγάρο του υψώνεται έως τα 42 μέτρα βάθος και τα δυο κατάρτια παραμένουν έως σήμερα στην αρχική τους θέση.

Πρόκειται για ένα «ναυάγιο – μουσείο», που έχει ήδη προκαλέσει το ενδιαφέρον σε διεθνές επίπεδο.

Υπάρχουν εκτεταμένα ιστορικά στοιχεία, (όπως τα σχέδια από το ναυπηγείο του πλοίου, ένα γράμμα από τον τηλεγραφητή του πλοίου, οι θέσεις των τάφων των θυμάτων στην περιοχή της Καλαμαριάς στη Θεσσαλονίκη και άλλα), τα οποία θα παρουσιαστούν μόλις ολοκληρωθεί η έρευνα που ξεκινήσαμε.

Όσον αφορά το δεύτερο ναυάγιο, είναι πιθανότατα παλαιότερο του 1916, και αρχικά ταυτίστηκε με το Βρετανικό ναρκαλιευτικό «Clacton», που βυθίστηκε στις 3 Αύγουστου του 1916, από το γερμανικό υποβρύχιο UC-73, (αξίζει να αναφέρουμε πως το συγκεκριμένο υποβρύχιο έχει τορπιλίσει και βυθίσει στην περιοχή της Κέας, το αδελφό πλοίο του «Τιτανικού», τον «Βρετανικό», αλλά και το «Burdigala», ένα σημαντικό και μεγάλων διαστάσεων πλοίο). 

Σε δεύτερη φάση όμως, περαιτέρω μελέτη των αρχείων του Βασιλικού Βρετανικού Ναυτικού, μας έδειξε πως η ταυτοποίηση αυτή δεν ισχύει.

Το τρίτο ναυάγιο εντοπίστηκε σε απόσταση 711 μέτρων βορειανατολικά του «Ermine» και όλα δείχνουν πως είναι βυθισμένο εντός του ναρκοπεδίου 667, που είχε ποντίσει το γερμανικό υποβρύχιο UC-23. 

Στο συγκεκριμένο ναυάγιο έγιναν δυο καταδύσεις, εξαιτίας όμως της μηδενικής ορατότητας, κατέστη αδύνατη η οπτική τεκμηρίωσή του. 

Από τις ηχογραφίες και τις μαρτυρίες των αλιέων, υπολογίζεται πως πρόκειται για ένα ατμόπλοιο μήκους περίπου 40 μέτρων, με το φουγάρο του να παραμένει ακόμα σε θέση η οποία του προσδίδει σαφές ναυπηγικό σχήμα. 

Οι παλαιοί καπετάνιοι το αναφέρουν ως «ποταμόπλοιο», γεγονός που εφόσον εξακριβωθεί θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό, αφού πιθανόν να πρόκειται για ένα από τα σπάνια τροχήλατα ατμόπλοια (Paddleship).

Στις θέσεις των δυο αεροπλάνων δεν μπορέσαμε να καταδυθούμε άλλα ούτε να χρησιμοποιήσουμε άλλα μέσα για την οπτική τεκμηρίωση, εξαιτίας της μηδενικής ορατότητας. Παραμένουν όμως αρκετά υποσχόμενοι, «κλειδωμένοι» στόχοι για την συνέχεια της έρευνας.

Παγκόσμιο ενδιαφέρον

Το ενδιαφέρον για τα ναυάγια της περιοχής φαίνεται να είναι μεγαλύτερο από το αναμενόμενο, αφού ανεπίσημα ήδη έχουν εκφράσει ενδιαφέρον για την παρουσίαση του θέματος το Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών, τα οποία διαθέτουν λιγοστές πληροφορίες και ευρήματα από την περίοδο του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Επίσης, μια σημαντική καταδυτική εταιρεία από την Αγγλία, η οποία εκπαιδεύει αυτοδύτες άλλα και επισκέπτεται ναυάγια σε όλο τον κόσμο (η ίδια είχε εκπαιδεύσει και την Μονάδα Βατραχανθρώπων του Λιμενικού – Μ.Υ.Α.), σκοπεύει να μας αποστείλει «επιστολή ενδιαφέροντος», για να δραστηριοποιηθεί στην περιοχή ή ακόμα και να συμμετέχει σε τυχόν σχήμα που θα δημιουργηθεί.

Επιπλέον έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον από πολλούς αυτοδύτες από τη Θεσσαλονίκη, την υπόλοιπη Ελλάδα και το εξωτερικό, μεγάλη ανταπόκριση από ιστορικούς, ερευνητές, καταδυτικούς συλλόγους και οργανισμούς που καταγράφουν τα ναυάγια σε παγκόσμια βάση.

Όλοι οι προαναφερθέντες ήρθαν σε επαφή μαζί μας από μία και μόνο, ανεπίσημη, δημοσίευση στο Facebook, σχετικά με τον εντοπισμό του ναυάγιου «Εrmine» , χωρίς να έχει αναφερθεί καμία άλλη λεπτομέρεια.

Ελπίζουμε στο μέλλον να υπάρξει ξανά η ευκαιρία να καταδυθούμε σε όλες τις θέσεις που σας αναφέραμε, με ιδανικές καιρικές συνθήκες, για να φωτογραφήσουμε και να βιντεοσκοπήσουμε τα ευρήματα ώστε να τα παρουσιάσουμε, τόσο με εντυπωσιακές εικόνες όσο και με καινούργια στοιχεία.

Θεωρούμε πως τα ναυάγια που πλαισιώνουν τον Δήμο Αριστοτέλη, είναι μια μεγάλη «περιουσία», μια κληρονομιά, που έχει τη δυνατότητα να προβάλει ιστορικά την περιοχή αλλά και να γίνει πόλος έλξης για εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όπως η αυτόνομη κατάδυση.

Αναδημοσίευση από hellas-gold

*Το βίντεο που ακολουθεί δείχνει εξίσου καταπληκτικές εικόνες που τράβηξε από τον βυθό του Σταρτωνίου η καταδυτική ομάδα τον Ιούλιο του 2013.