Η ΑΘΕΑΤΗ ΟΨΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗΣ

Του Ηλία Καραβόλια

Όσο ωραίο και αν μοιάζει το μέλλον, με τους εκτυπωτές που θα φτιάχνουν προϊόντα, με τα ρομπότ που ’’δεν θα μας πάρουν τελικά τις δουλειές’’, με την Μεγάλη Επανεκκίνηση και τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό, τόσο θα πέφτουμε σε λήθαργο σχετικά με το μεγάλο χρυσωρυχείο του κέρδους που ψάχνει αθόρυβα ο καπιταλισμός – και ο κινεζικός και ο δυτικός όπως δείχνουν τα μεγέθη. Και το ’’χρυσωρυχείο’’ του κέρδους, το νέο εργοστάσιο της ανθρωπότητας εδώ και λίγα χρόνια, καλείται Αφρική. Και θα εξηγήσω γιατί.

Τα κεφάλαια που επενδύθηκαν -με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας- στην μαύρη ήπειρο είναι αυξημένα πριν την πανδημία και σίγουρα αρκετά αυξημένα εντός της 10ετίας. Οι δε προβλέψεις για το μέλλον δείχνουν τις ίδιες τάσεις. Mε τους Κινέζους φυσικά να έχουν προλάβει άλλες μεγάλες δυνάμεις.

Όλοι ξέρουμε τι «παράγει» η Αφρική: άφθονες πρώτες ύλες, όπως σπάνιες γαίες που χρησιμοποιούνται στα gadgets, τεράστιες εκτάσεις για ανοικοδόμηση κατοικιών με τα ανθρωπιστικά χρηματοδοτικά προγράμματα ώστε να στεγαστούν οι μάζες. 

Και φυσικά πάμφθηνο ανθρώπινο δυναμικό. Διότι οι εργαζόμενοι εκεί δεν θα πληγούν το ίδιο όπως οι υπόλοιποι στον πλανήτη από την κλιμακούμενη διεθνή ανεργία που γεννάει η επιτάχυνση της ιντερνετικής παραγωγής αφού ο ψηφιακός κόσμος έχει «αργήσει» σχετικά να διεισδύσει στους αφρικανικούς πληθυσμούς. 

Και διότι η μανιακή τριτογενοποίηση της οικονομίας θα αρχίσει να ’’σπρώχνει’’ κεφάλαια και εργασία σε πρωτογενή/δευτερογενή τομέα (σημ.: αυτό είναι μια μακρά συζήτηση που απαιτεί στατιστική τεκμηρίωση και προβλεπτικά σενάρια).

Εμφύλιοι πόλεμοι στην Αφρική, γενοκτονίες και ανισότητες, συν εκτεταμένη φτωχοποίηση, είναι αποτέλεσμα των δυτικών αποικιοκρατικών σχεδίων πολλών δεκαετιών, με την στήριξη δικτατορικών και ολιγαρχικών καθεστώτων. 

Ο καπιταλισμός όμως έμαθε να ’’θρέφεται’’ από τις δικτατορίες αυτές, να ενισχύεται από τις ολιγαρχικές δομές στις οικονομίες (χαρακτηριστικό και δυτικών χωρών πλέον) και από την φτωχοποιημένη μάζα που λειτουργεί ως χαμηλού κόστους αναπαραγωγική εργατική δύναμη. 

Η χωρική διέξοδος λοιπόν του χαμηλής κερδοφορίας παραγωγικού κεφαλαίου, αυτού της κρίσης υπερσυσσώρευσης που ζούμε εδώ και χρόνια, είναι περιοχές όπως αυτές της υποσαχάριας κυρίως Αφρικής. Και ξαναλέω, αυτό το είδαν πιο γρήγορα από τους δυτικούς τα κινεζικά κεφάλαια.

Έτσι λοιπόν η πολυδιαφημισμένη Μεγάλη Επανεκκίνηση για τον πλανήτη- που κακώς κάποιοι το βλέπουν σαν κάποιο οργανωμένο σχέδιο των ελίτ-είναι ουσιαστικά η χρήσιμη βίβλος αποπροσανατολισμού για τους επιδοτούμενους ευρωπαίους και αμερικανούς εργαζόμενους. 

Αυτών που λόγω των lockdown και του εγκλεισμού συνεχίζουν να εθίζονται στο e-prosuming (producing/ consumering) έχοντας σχεδόν ’’ξεχάσει’’ ότι κάπου στον κόσμο υπάρχουν, ως βασικοί πυλώνες ανάπτυξης, και η βιομηχανική παραγωγή, και ο αγροτικός τομέας, η εξόρυξη πρώτων υλών, η ανοικοδόμηση, οι βιοτεχνικοί κλάδοι. 

Και αυτό που επισημαίνω είναι ότι ο καπιταλισμός, πέρα από την ισχυρή διέξοδο που βρήκε στην ψηφιακή παραγωγή/κατανάλωση, στρέφεται ξανά αθόρυβα στα παραδοσιακά πεδία κερδοφορίας για τα λιμνάζοντα διεθνή κεφάλαια. 

Όπως είπα ήδη κυρίως τα Κινεζικά ολιγοπωλιακά σχήματα έστησαν μεγάλα ενεργειακά εργοστάσια σε πολλές υποσαχάριες οικονομίες, ανοικοδομούν ταχύτατα πολλές από τις εκεί χώρες, επενδύουν στις σύγχρονες γεωργικές καλλιέργειες, ενώ επιτάχυναν και την εξόρυξη σπάνιων γαιών-όπως το έχουν κάνει πετυχημένα και σε ασιατικές και λατινοαμερικανικές επικράτειες.

Ουσιαστικά τα μάτια του ’’πρωτοκοσμικού’’ πολίτη είναι στραμμένα στο ψηφιακό ευρώ, στα κρυπτονομίσματα, στην 3D παραγωγή προϊόντων, στα social media και γενικότερα στην διαδικτυακή οικονομία, που μοιάζει πλέον να εκτοπίζει την παραγωγή έξω από τα εργοστάσια, τα χωράφια, τα οικόπεδα αλλά και τα ίδια τα γραφεία. Ήδη μια μελέτη, αμφίβολης όμως εγκυρότητας κατ’ εμέ, μιλάει για 65% ψηφιακή παραγωγή του παγκόσμιου ΑΕΠ για το 2022. 

Όμως άλλο είναι το μείζον. Και είναι αυτό που δεν βλέπουμε: το ότι οι παραδοσιακοί όμιλοι βιομηχανικής παραγωγής, στην μακρόχρονη προσπάθεια τους για αναστροφή της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους, έχουν μπροστά τους ένα νέο κύκλο συσσώρευσης. Ιστορικά αυτό θα ισχύει όποιες αλλαγές και αν συμβαίνουν στις αόρατες δομές της παραγωγής και του εμπορίου.

Είναι βέβαιο ότι οι παραδοσιακές ελίτ θα αυξήσουν πάλι μεσοπρόθεσμα την κερδοφορία στους κλασικούς τομείς παραγωγής – ενισχυμένοι φυσικά με νέο ζεστό φθηνό χρήμα και με αναδιαρθρωμένα προφανώς τα χρέη τους – την ώρα που εμείς θα ασχολούμαστε με την Μεγάλη Επανεκκίνηση ως νέα γή της επαγγελίας του δυτικού κόσμου. 

Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σχεδόν πάντα για κάθε έναν εργαζόμενο που απολύεται στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ θα προσλαμβάνεται από το υπερεθνικό κεφάλαιο(με χαμηλότερες αμοιβές φυσικά), ένας αφρικανός, ένας ασιάτης, ένας λατινοαμερικάνος εργάτης. Στις πόλεις και στις χώρες τους πλέον. Στον περίφημο παλιό τρίτο υπανάπτυκτο κόσμο που μπήκε από χρόνια στην σφαίρα της παγκοσμιοποίησης. 

Και ας μην χαθούμε εδώ με τις κλασικές θεωρίες ανάπτυξης περί κέντρου-περιφέρειας. Το κεφάλαιο πλέον έχει εκμηδενίσει αποστάσεις, έχει καταφέρει να εξομοιώνει αποδόσεις και να συμπιέζει κόστη. Το internet μετακινεί και το κεφάλαιο της mainstream οικονομίας. Τόσο απλά.

Τέλος, μπορεί το τεχνολογικό ολιγοπώλιο της Silicon Valley να μοιάζει ότι κυριαρχεί πλήρως σήμερα όμως ας μην αμελούμε ότι δεν έχουν εκλείψει τα παραδοσιακά βιομηχανικά trusts. Και φυσικά δεν έχει εκλείψει το ισχυρό τραπεζικό ολιγοπώλιο που ρυθμίζει την κυκλοφορία των κεφαλαίων με τις ευλογίες των κεντρικών τραπεζών και με όχημα τις διογκωμένες χρηματιστηριακές αγορές. 

Σαφέστατα ο καπιταλισμός της παραδοσιακής παραγωγής έχει υποστεί πλήγμα διεθνώς, αλλά πάντα θα βρίσκει παρθένα εδάφη, φθηνή εργασία και υψηλά περιθώρια κέρδους και υπεραξίας για να επιβιώνει…

Αναδημοσίευση από sofokleous10.gr