ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΡΙΣΗ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟ ΝΕΟ HUB ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Όταν το φθινόπωρο του 2019 ξεκινούσε η κατασκευή του ελληνοβουλγαρικού αγωγού IGB, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι η ολοκλήρωση του σημαντικού αυτού έργου υποδομής θα συνδεόταν με τη μεγαλύτερη ενεργειακή κρίση όλων των εποχών και η εμπορική του λειτουργία θα ερχόταν σε μια περίοδο όπου όλη η Ευρώπη θα διψούσε για εναλλακτικές πηγές φυσικού αερίου.

Με την πανδημία να αφήνει ανεξίτηλο το σημάδι της στην πορεία υλοποίησης του έργου και την κρίση στην εφοδιαστική αλυσίδα να επιτείνει τις καθυστερήσεις λίγους μήνες πριν από την παράδοση του έργου, από την Τρίτη 7 Ιουνίου και ως τα τέλη του μήνα ο IGB θα βρίσκεται σε δοκιμαστική λειτουργία.

Ο αγωγός θα μεταφέρει σε πρώτη φάση 40.000 κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, τα οποία από την Τετάρτη 15 του μήνα έγιναν 4 εκατομμύρια.

Στη συνέχεια, ο IGB θα πάρει όλες τις αναγκαίες πιστοποιήσεις και άδειες λειτουργίας για να ξεκινήσει τον Ιούλιο η εμπορική λειτουργία του αγωγού που εξασφαλίζει την ενεργειακή ανεξαρτησία της Βουλγαρίας και επιβεβαιώνει τον στρατηγικό γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδας ως ενεργειακού hub στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης.

Με την εμπορική λειτουργία του έργου, ο αγωγός θα μεταφέρει σε πρώτη φάση 3 bcm φυσικού αερίου στη Βουλγαρία, τα οποία με την ολοκλήρωση του σταθμού συμπίεσης θα μπορεί να φτάσουν τα 5 bcm.

Μέτοχοι του IGB είναι η ΔΕΠΑ Εμπορίας με 25%, με αντίστοιχο ποσοστό η ιταλική Edison (μέσω της ΥΑΦΑ Ποσειδών) και το υπόλοιπο 50% ανήκει στη βουλγαρική κρατική εταιρεία Bulgarian Energy Holding (BEH).

Mε τη λειτουργία του IGB, η Βουλγαρία γυρίζει σελίδα στις ενεργειακές υποδομές της και αυτό εξηγεί και τις ασφυκτικές πιέσεις που εκδηλώθηκαν όλους τους προηγούμενους μήνες για την ολοκλήρωση του έργου από τη βουλγαρική κυβέρνηση, εν μέσω μιας οξείας πολιτικής αντιπαράθεσης αλλά και διαφορετικών συμφερόντων.

Κάτι που ερμηνεύει σε μεγάλο βαθμό και τη στάση που τήρησε έναντι του ρωσικού αερίου, καθώς η Βουλγαρία φάνηκε να είχε εναλλακτική πηγή τροφοδοσίας όταν αποφάσιζε προ διμήνου να μην ανανεώσει τη σύμβαση με την Gazprom.

Κάπως έτσι γράφεται και ο επίλογος για την οριστική απεξάρτηση της χώρας από το ρωσικό αέριο, αποτελώντας και το τέλος της κυριαρχίας του Κρεμλίνου στη Βουλγαρία, που ξεκίνησε πριν από αρκετά χρόνια με την κρατικοποίηση κρίσιμων υποδομών που μέχρι τότε ανήκαν σε ρωσικά συμφέροντα.

Ποιο είναι το όφελος για την Ελλάδα; Οπως αναφέρει έμπειρο στέλεχος της αγοράς φυσικού αερίου, η χώρα μας θα εισπράττει αυξημένα τέλη χρήσης από τη μεταφορά των 2 bcm φυσικού αερίου μέσω του IGB (το υπόλοιπο 1 bcm θα το παίρνει απευθείας από τον TAP, ο οποίος διασυνδέεται με τον ελληνοβουλγαρικό αγωγό), κάτι που δυνητικά θα της επιτρέψει να ρίξει το κόστος των τελών για τους καταναλωτές.

Η ΑΒΑΞ και το σοκ της πανδημίας

Η κατασκευή του έργου που ολοκλήρωσε πρόσφατα η ΑΒΑΞ, περιλαμβάνει τον αγωγό μήκους 182 χλμ. – εκ των οποίων περίπου 31 χιλιόμετρα βρίσκονται εντός της ελληνικής επικράτειας με όλες τις υποστηρικτικές εγκαταστάσεις (2 με

Ο IGB θα έχει επίσης δυνατότητα αντίστροφης ροής (από τον Βορρά στον Νότο), η οποία εκτιμάται ότι δεν θα χρειαστεί στην Ελλάδα καθώς η δημιουργία των τριών LNG τέρμιναλ (Ρεβυθούσα, Αλεξανδρούπολη, Διώρυγα Gas) μέσα στην επόμενη διετία καλύπτει τις ανάγκες της σε αέριο.

Η πανδημία και στην πορεία η κρίση στην προμήθεια πρώτων υλών και οι πολύμηνες καθυστερήσεις στην παράδοση κρίσιμων για το έργο υλικών (βάνες, αγωγοί, χαλύβδινα εξαρτήματα κ.ά.) αποτέλεσαν ένα ισχυρό crash test για τον IGB και δοκίμασαν τις αντοχές του αναδόχου.

«Τα υλικά που απαιτούνταν για υποδομές του έργου που θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί το καλοκαίρι του 2021 έφτασαν σε εμάς τον Φεβρουάριο του 2022. Μόνο για τις βάνες υπήρξαν καθυστερήσεις 10 μηνών, ενώ χάθηκε πολύτιμος χρόνος λόγω της κρίσης της πανδημίας και των επιπλοκών που παρουσίασε σε τεχνικό και ανθρώπινο επίπεδο, αν αναλογιστεί κανείς ότι στο πρώτο κύμα της πανδημίας το προσωπικό έπρεπε κάθε φορά που περνούσε τα σύνορα για την εκτέλεση εργασιών να μπαίνει σε καραντίνα για 15 ημέρες», αναφέρει στο «business stories» ο διευθυντής Εργων Δικτύων του Ομίλου ΑΒΑΞ Γιώργος Τασάκος.

Οπως σημειώνει, η εξάπλωση της πανδημίας και η προσπάθεια της εταιρείας να προστατεύσει το προσωπικό της κατέστησαν τιτάνια την ολοκλήρωση του έργου.

Νόσησαν με COVID τα 3/4 του προσωπικού

Αξίζει να σημειωθεί ότι για την κατασκευή του IGB απασχολήθηκαν περίπου 500 εργαζόμενοι (Ελληνες, Γερμανοί, Βούλγαροι, Ολλανδοί, Λιθουανοί). Με την εξάπλωση της πανδημίας νόσησαν με COVID τα 3/4 του προσωπικού, κάτι που ανάγκασε τον ανάδοχο να δουλεύει εντατικά με το διαθέσιμο προσωπικό και με υπερωρίες για να καλύψει τα κενά, τα οποία οδήγησαν σε καθυστέρηση στην ολοκλήρωση του έργου πάνω από έναν χρόνο, αλλά και σε σημαντική υπέρβαση του κόστους.

Σε όλα αυτά προστέθηκε και η αύξηση της δαπάνης σε καύσιμα και οικοδομικά υλικά ως απόρροια της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης, ζητήματα που ανοίγουν παράθυρο σοβαρών διεκδικήσεων από πλευράς της εταιρείας και για τις οποίες έχουν ξεκινήσει σχετικές διαπραγματεύσεις με τον φορέα υλοποίησης του έργου.

«Στην πραγματικότητα, την κατασκευή του IGB τη χρηματοδότησε η εταιρεία μας καθώς υπήρξαν καθυστερήσεις στις πιστοποιήσεις και τις πληρωμές των εργασιών λόγω των σχετικών προβλέψεων της σύμβασης.

Σε συνδυασμό με τις δυσμενείς συνθήκες λόγω COVID-19, αυτό είχε ως αποτέλεσμα το έργο να μας κοστίζει παραπάνω από τα χρήματα που εισπράτταμε», αναφέρει ο κ. Τασάκος και προσθέτει: «Χωρίς την ΑΒΑΞ, η οποία έδωσε τη μόνη έγκυρη προσφορά και με πολύ ανταγωνιστικό τίμημα (περί τα 144 εκατ.), το έργο δεν θα είχε ολοκληρωθεί μέχρι σήμερα, καθώς η αμέσως επόμενη προσφορά ήταν δεκάδες εκατομμύρια ευρώ πάνω από τον προϋπολογισμό και συνεπώς η διαγωνιστική διαδικασία θα ακυρωνόταν».

Η ΑΒΑΞ, η οποία έχει αναπτύξει μεγάλη τεχνογνωσία σε σύνθετα και απαιτητικά ενεργειακά έργα και υποδομές (σημ.: κατασκεύασε, μεταξύ άλλων, τη Ρεβυθούσα και τα 2/3 του TAP σε κοινοπραξία με την ιταλική Bonatti), σχεδιάζει ήδη την επόμενη μέρα.

Η εταιρεία θα διεκδικήσει τον αγωγό που θα κατασκευαστεί στο πλαίσιο της απολιγνιτοποίησης ύψους 70 εκατ., ο οποίος θα ξεκινά από την Ημαθία και θα καταλήγει στην Πτολεμαΐδα. Επιπλέον, διεκδικεί την κατασκευή του μετρητικού σταθμού για την πλωτή δεξαμενή καυσίμων LNG στην Αλεξανδρούπολη αξίας 15 εκατ. ευρώ, ενώ υλοποιεί και την επέκταση των δικτύων φυσικού αερίου σε μια σειρά από ελληνικές πόλεις (Κομοτηνή, Καβάλα, Καστοριά, Αλεξανδρούπολη, Πάτρα, Πύργο, Αγρίνιο κ.ά.) με έργα συνολικής αξίας 55 εκατ. ευρώ.

Η ΑΒΑΞ συμμετέχει επίσης και σε διαγωνισμούς στο Ισραήλ για την επέκταση των αγωγών φυσικού αερίου προς Αίγυπτο και Ιορδανία.

Με Ισραήλ και Αίγυπτο

Mε δύο επιπλέον μεγάλα ενεργειακά projects ηλεκτρικών διασυνδέσεων σχεδιάζει να εμπλουτίσει τον σχεδιασμό της στον δρόμο για την ενεργειακή μετάβαση η Ελλάδα.

Το πρώτο αφορά τη δημιουργία του καλωδίου Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ (Asia Interconnector) μήκους 1.208 χιλιομέτρων, για το οποίο παρατηρείται αυξημένη κινητικότητα τους τελευταίους μήνες, και το δεύτερο την ηλεκτρική διασύνδεση με την Αίγυπτο, ένα μεγαλεπήβολο έργο που σχεδιάστηκε πριν από δέκα χρόνια από την Elica του ομίλου Κοπελούζου και το αναθέρμανε η ουκρανική κρίση.

Η διασύνδεση με Κύπρο και Ισραήλ βρέθηκε στο επίκεντρο των επαφών που πραγματοποιήθηκαν τις τελευταίες ημέρες με την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ και Ισραηλινούς αξιωματούχους.

Επικεφαλής της επιτροπής που έχει συσταθεί μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου για την επιτάχυνση του έργου έχει τεθεί ο Θεόδωρος Τσακίρης, αναπληρωτής καθηγητής Γεωπολιτικής και Ενεργειακής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας, ο οποίος υποστηρίζει με πάθος την υλοποίηση του έργου.

Αμφότερα τα δύο μεγάλα επενδυτικά σχέδια συνολικού ύψους 5,5 δισ. ευρώ κινητοποιούν, πέρα από ευρωπαϊκούς πόρους, εθνικά και ιδιωτικά κονδύλια. Και για τα δύο έργα υπάρχει η εκφρασμένη βούληση του διαχειριστή του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) να συμμετάσχει με μετοχικά ποσοστά στις δύο μεγάλες υποδομές, ενώ παρατηρείται ισχυρό επενδυτικό ενδιαφέρον και από ιδιώτες.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι μεγάλος επιχειρηματικός όμιλος της χώρας έχει εκφράσει ήδη την επιθυμία του να συμμετάσχει με κεφάλαια ύψους 200 εκατομμυρίων στο έργο του EuroAsia Interconnector συνολικού ύψους περίπου 2,5 δισ. ευρώ.

Για το σκέλος του project που αφορά την ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης – Κύπρου υπάρχει εγκεκριμένη χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ύψους 657 εκατ. στo πλαίσιo του ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» (Connecting pe Facility).

Το project, το οποίο πέρασε διά πυρός και σιδήρου τα προηγούμενα χρόνια, έχει εισέλθει στη φάση των διαγωνιστικών διαδικασιών. Η Siemens AG έχει αναλάβει το συμβόλαιο των σταθμών μετατροπής, ενώ έχουν προκηρυχτεί δύο διαγωνισμοί για τα καλωδιακά τμήματα Ισραήλ – Κύπρος και Κύπρος – Κρήτη.

Στις πρόσφατες πάντως συναντήσεις που έγιναν στην Αθήνα, οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι στάθηκαν στη μελέτη κόστους – οφέλους του έργου και στα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και του target model.

Με βήμα ταχύ θα προχωρήσει η κυβέρνηση και το δεύτερο καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Αίγυπτο που φέρνει τη σφραγίδα του ομίλου Κοπελούζου.

Το έργο προβλέπει τη διασύνδεση του αιγυπτιακού με το ελληνικό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας μέσω διπλού ζεύγους υποθαλάσσιων καλωδίων, με στόχο τη μεταφορά 100% καθαρής ενέργειας που θα παράγεται από ΑΠΕ στην Αίγυπτο. Το καλώδιο μήκους 950 χιλιομέτρων καλύπτει τον στόχο για σταδιακή απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο και εκτιμάται ότι θα μπορεί να μεταφέρει φθηνή ηλεκτρική ενέργεια ισχύος 3 GW.

Η ενέργεια αυτή θα μπορεί να διαχυθεί κατά το 1/3 για τις ανάγκες της ελληνικής βιομηχανίας και κατά 2/3 για την παραγωγή υδρογόνου που θα καλύπτει κυρίως τις αγορές της Ε.Ε. και για εξαγωγή σε ευρωπαϊκές αγορές όπως η Ιταλία, η Βουλγαρία κ.ά.

H κυβέρνηση εντείνει τις επαφές με την Αίγυπτο, στην οποία μετέβη και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας. Ο υπουργός παρέστη στο East Med Gas Forum, το οποίο έχουν συγκροτήσει για την ενεργειακή συνεργασία χώρες όπως η Αίγυπτος, η Ελλάδα, το Ισραήλ, η Κύπρος, η Ιορδανία, η Ιταλία και η Παλαιστίνη.

Ο κ. Σκρέκας συναντήθηκε με τον Αιγύπτιο ομόλογό του, συνάντηση κατά την οποία τέθηκε το θέμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης των δύο χωρών. Προγραμματισμένο ταξίδι στο Κάιρο υπάρχει και για τη διοίκηση του ΑΔΜΗΕ προκειμένου να ωριμάσουν οι διαβουλεύσεις που ήδη έχουν ξεκινήσει με τον Αιγύπτιο Διαχειριστή για το έργο.

*Στη φωτογραφία ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας μαζί με τον Βούλγαρο πρωθυπουργό Κίριλ Πέτκοφ κατά τη διάρκεια επιθεώρησης του έργου τον περασμένο Μάρτιο.