ΑΦΙΕΡΩΜΑ: “ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΟ” ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Η ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ – ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΡΟΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΚΑΤΑ 40% ΥΠΟΣΧΕΤΑΙ Ο ΚΛΑΔΟΣ

Ισχυρό μερίδιο στην παραγωγική βάση της χώρας, αλλά και φιλόδοξα επενδυτικά σχέδια για τα επόμενα χρόνια, διατηρεί η εξορυκτική βιομηχανία πάρα τη βαθιά και παρατεταμένη ύφεση της ελληνικής οικονομίας.

Αυτό προκύπτει από τη νέα μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) που πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων και στην οποία διαπιστώνεται μεταξύ άλλων ότι στη συγκράτηση του παραγωγικού δυναμικού σημαντική στήριξη προσέφερε η έντονη εξωστρέφεια πολλών από τις δραστηριότητες του κλάδου. 

Το υψηλό ποσοστό εξαγωγών απέτρεψε τη δραστική μείωση της παραγωγής που παρατηρήθηκε σε άλλους κλάδους της οικονομίας. Επιπλέον, η διεθνής συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο πολλών επιχειρήσεων του κλάδου διασφάλισε τη ροή επενδυτικών πόρων σε μια περίοδο ιδιαίτερα δύσκολη για την εξεύρεση χρηματοδότησης στην Ελλάδα.

Αναλύοντας τα σχέδια των επιχειρήσεων για την ανάληψη επενδυτικών έργων, προκύπτει μια σαφής τάση ενίσχυσης των επενδύσεων τα επόμενα έτη στην εξορυκτική βιομηχανία. 

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα για τις προγραμματισμένες επενδύσεις τους τα επόμενα έτη, προκύπτει σημαντική αύξηση της επενδυτικής δαπάνης τη διετία 2018-2019, σε σύγκριση με τη διετία 2016-2017, περίπου κατά 40%.

Ωστόσο, η ταχύτητα υλοποίησης των επενδύσεων θα επηρεαστεί από τις οικονομικές, χρηματοδοτικές, διοικητικές και ρυθμιστικές συνθήκες που θα επικρατήσουν.

Στον τομέα της εξορυκχικής βιομηχανίας συγκαταλέγονται τρεις βασικοί κλάδο:

• Ο κλάδος των Ορυχείων, Μεταλλείων και Λατομείων (εξόρυξη λιγνίτη, μη σιδηρούχων μεταλλευμάτων, αδρανών υλικών και μαρμάρων, καθώς και βιομηχανικών ορυκτών)
• Ο κλάδος της βασικής Μεταλλουργίας (Αλουμίνα, Αλουμίνιο, Σίδηρος – Νικέλιο κ.λπ.)
• Ο κλάδος της Τσιμεντοβιομηχανίας

Ο αριθμός των επιχειρήσεων μειώνεται σταδιακά από το 2014, καθώς καταγράφεται τάση συγκέντρωσης του κλάδου. Το 20ΐ6 ανέρχεται σε 85 επιχειρήσεις, από 146 επιχειρήσεις το 2014 και 156 επιχειρήσεις το 2012. Το μεγαλύτερο ποσοστό επιχειρήσεων δραστηριοποιείται στα αδρανή υλικά (47%) και στα μάρμαρα (31%).

ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ: Η εξορυκτική βιομηχανία στην Ελλάδα έχει έντονα εξωστρεφή χαρακτήρα. Το μεγαλύτερο μέρος των εξαγώγιμων προϊόντων (εξαιρούνται ία αδρανή υλικά και ο λιγνίτης) απευθύνεται στο εξωτερικό. 

Παράλληλα, πολλές από τις επιχειρήσεις του κλάδου αποτελούν θυγατρικές μεγάλων πολυεθνικών ομίλων ή έχουν σημαντική παρουσία στο εξωτερικό, με κοινές επιχειρήσεις, σημεία εξόρυξης και δίκτυα προώθησης των εξαγωγών. 

Σε αυτό το πλαίσιο, παρατηρείται τάση εντατικοποίησης της διεθνοποίησης της εγχώριας εξορυκτικής βιομηχανίας τα τελευταία χρόνια. Ο εξαγωγικός χαρακτήρας του κλάδου διατηρείται σε υψηλό επίπεδο τα τελευταία χρόνια.

Το 2016, ωστόσο, καταγράφεται εξασθένηση της τάξης του 11%, με την αξία των εξαγωγών να διατηρείται σε επίπεδα άνω του 1 δισ. ευρώ. Στα πιο υψηλά επίπεδα τουλάχιστον από το 2θΐο διαμορφώθηκε η αξία των εξαγωγών το 2015, αγγίζοντας τα 1,16 δισ. ευρώ.

Βασικό εξαγωγικό προορισμό των προϊόντων της εξορυκτικής βιομηχανίας αποτελούν οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διατηρώντας το μερίδιό τους σε επίπεδα υψηλότερα του 60% επί του συνόλου της αξίας των εξαγωγών. Μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος αναδεικνύεται η Ιταλία, που απορροφά περίπου το 17% της αξίας των εξαγωγών του κλάδου. 

Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι υψηλό παραμένει και το μερίδιο (33%) της αξίας των εξαγωγών σε προορισμούς με μικρή αξία εξαγωγών, γεγονός που υποδηλώνει την υψηλή γεωγραφική διασπορά των εξαγωγών του κλάδου. 

Τέλος, σε επίπεδο προϊόντων, περίπου το 22% της συνολικής αξίας των εξαγωγών καταλαμβάνει το τσιμέντο, με το αλουμίνιο να ακολουθεί (19%), ενώ σημαντική συνεισφορά έχουν το νικέλιο και τα μάρμαρα, με 14% αμφότερα

ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ: Στη μελέτη όμως αναφέρεται και η επιδείνωση του εγχώριου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, που είχε επίδραση στην κερδοφορία και στην προστιθέμενη αξία του κλάδου.

Οι συνολικές πωλήσεις της εξορυκτικής βιομηχανίας ανήλθαν στα 1,83 δισ. ευρώ το 2016, έναντι 2,16 δισ. ευρώ το 2015. Οι πωλήσεις υποχώρησαν κατά 15% το 2016 τόσο στους κλάδους εξόρυξης όσο και στους άμεσα συνδεδεμένους κλάδους μεταποίησης των εγχωρίων πρώτων υλών.

Η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία της εξορυκτικής βιομηχανίας υποχώρησε το 2016, έπειτα από μια τριετία ανάκαμψης. Διαμορφώθηκε στα 1,2 δισ. ευρώ, έναντι περίπου 1,4 δισ. ευρώ την περίοδο 2013-2015. Εντονότερη πτώση σημειώθηκε στους άμεσα συνδεδεμένους κλάδους μεταποίησης, με 19,9%.σε σχέση με 14,9% στους κλάδους εξόρυξης.

Η απασχόληση στην εξορυκτική βιομηχανία διαμορφώθηκε το 2017 στις 14 χιλιάδες θέσεις εργασίας σε όρους Ισοδύναμων Πλήρους Απασχόλησης (ΙΠΑ), σημειώνοντας οριακή απώλεια σε σχέση με το 2016. Την περίοδο 2012-2014,η απασχόληση στο σύνολο της εξορυκτικής βιομηχανίας παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητη, ενώ το 2015 σημειώθηκε σημαντική, αλλά όπως αποδείχθηκε πρόσκαιρη, αύξηση σε 16,7 χιλ. θέσεις ΙΠΑ.

Στους κλάδους εξόρυξης εντοπίζεται το μεγαλύτερο ποσοστό απασχόλησης, κοντά στο 80% του συνόλου (10,9 χιλ.), ενώ στους κλάδους μεταποίησης η απασχόληση διαμορφώθηκε το 2017 στις 3,1 χιλ. Το μερίδιο της εξορυκτικής βιομηχανίας στο σύνολο της ελληνικής βιομηχανίας σε όρους απασχόλησης ανήλθε στο 2,9% το 2016, έναντι 4,4% το 2015 και 3,7% το 2017.

«Αγκάθι» παραμένει το θεσμικό πλαίσιο

Παρά τις θετικές επιδόσεις του, ο κλάδος της εξόρυξης επηρεάζεται αρνητικά από μια σειρά παραγόντων που αφορούν κυρίως το Δημόσιο και το υφιστάμενο πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς. Η μελέτη του Ι0ΒΕ κάνει εκτενή αναφορά στις εκκρεμότητες και τις δυσλειτουργίες που υπάρχουν στο θεσμικό πλαίσιο. 

Συγκεκριμένα, η δημιουργία ειδικού χωροταξικού πλαισίου για την αξιοποίηση των ορυκτών πρώτων υλών αποτελεί ένα από τα βασικά βήματα προς την κατεύθυνση της άρσης των βασικών δυσλειτουργιών που εμποδίζουν τη λειτουργία του κλάδου.

Έχουν ήδη θεσπιστεί ειδικά πλαίσια χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τον τουρισμό, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τις υδατοκαλλιέργειες, τη βιομηχανία και τα καταστήματα κράτησης. 

Η εξόρυξη αποτελεί μια οικονομική δραστηριότητα στρατηγικής σημασίας για τη χώρα, η οποία είναι στενά συνδεδεμένη με συγκεκριμένες χωρικές τοποθεσίες. 

Επομένως, θα ήταν χρήσιμο να τεθούν με ξεκάθαρους όρους οι χωροταξικές συνθήκες για την ανάπτυξη του κλάδου αλλά και να ενσωματωθούν οι υποχρεώσεις του προς το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον στο εργαλείο του ειδικού χωροταξικού πλαισίου. 

Ένα ακόμα βήμα για ενίσχυση της καινοτομίας και ίων προοπτικών ανάπτυξης της εξορυκτικής βιομηχανίας είναι η ενσωμάτωση του κλάδου στον αναπτυξιακό νόμο. 

Αυτό θα συνεπάγεται και την παροχή κινήτρων για εντατικοποίηση της έρευνας στον κλάδο και στην υλοποίηση προπαρασκευαστικών έργων. Ως αποτέλεσμα, η ένταξη του κλάδου στον αναπτυξιακό νόμο αναμένεται να εκσυγχρονίσει τις σχετικές δραστηριότητες, με ταυτόχρονη βελτίωση των δεξιοτήτων των εργαζομένων στον κλάδο.

Τέλος, παραμένει σημαντική εκκρεμότητα η αποτελεσματική πάταξη της παράνομης λατόμευσης. Σε αυτήν την κατεύθυνση, είναι κρίσιμης σημασίας να ενισχυθεί ο αναπτυξιακός και ο ελεγκτικός ρόλος των Επιθεωρήσεων Μεταλλείων και των Διευθύνσεων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) που έχουν σχέση με την αξιοποίηση των ΟΠΥ.

• 1,83 δισ. € : οι συνολικές πωλήσεις της εξορυκτικής βιομηχανίας το 2016, έναντι 2,16 δισ. € το 2015, με τη μείωση να οφείλεται στην επιδείνωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
• 14 χιλιάδες θέσεις εργασίας σε όρους Ισοδύναμων Πλήρους Απασχόλησης καταγράφηκαν το 2017 στον κλάδο, σημειώνοντας οριακή απώλεια σε σχέση με το 2016.
• 17% της αξίας των εξαγωγών του κλάδου απορροφάται από την Ιταλία, με το μερίδιο σε προορισμούς με μικρή αξία εξαγωγών να παραμένει υψηλό (33%)·.

Ερωτηματικό η εξέλιξη των τιμών

Τα προηγούμενα χρόνια, η αυξομείωση των τιμών εμπορευμάτων και η αναιμική ζήτηση στην Ελλάδα προκάλεσαν στασιμότητα σε ορισμένες κατηγορίες ορυκτών προϊόντων. Τα επόμενα έτη, μέχρι και το 2022, οι οικονομίες της Ελλάδας και της ΕΕ αναμένεται να ισχυροποιηθούν, με αποτέλεσμα την ενίσχυση της ζήτησης για τα περισσότερα ορυκτά προϊόντα. 

Παραμένει ωστόσο αβέβαιη η εξέλιξη των τιμών. Με την υπόθεση ότι οι τιμές θα παραμείνουν αμετάβλητες, για το 2018-2019 αναμένεται σχετικά μικρή αύξηση στα μεταλλικά και βιομηχανικά ορυκτά, με μεγαλύτερη όμως τόνωση στο αλουμίνιο. 

Στα μάρμαρα αναμένεται να συνεχιστεί η ανοδική τάση που είχε καταγραφεί από το 2θΐο. 

Στο τσιμέντο και στα αδρανή, μετά τις ταλαντώσεις της τριετίας 2015-2017, εκτιμάται όχι θα καταγραφεί ήπιος ρυθμός αύξησης τα επόμενα έτη, ενώ τέλος η συρρίκνωση στον λιγνίτη αναμένεται να συνεχιστεί. 

Συνολικά η παραγωγή της εξορυκτικής βιομηχανίας αναμένεται να επεκταθεί με ρυθμό περίπου 1,5% το 2018 και το 2019.

[ΠΗΓΗ: ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, του Θοδωρή Παναγούλη, 1/7/2018]

Αναδημοσίευση από xrysoselladas.gr