ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ: ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΓΧΩΡΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ; ΤΙ ΚΑΝΕΙ Η ΚΙΝΑ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΕΜΕΙΝΑΝ ΚΟΥΦΑΡΙΑ 5 ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Να ένα πολύ λογικό ερώτημα. Την ώρα που η αγορά φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, γιατί βασιζόμαστε σε εισαγόμενα φωτοβολταϊκά πλαίσια και δεν αναπτύσσουμε εγχώρια βιομηχανία, όπως συμβαίνει στην περίπτωση των ηλιακών θερμοσιφώνων;

Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα ας πάμε κάποια χρόνια πίσω. Το 2010 υπήρχαν πέντε εργοστάσια φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα με παραγωγική δυνατότητα περίπου 200 MW ετησίως και πραγματική παραγωγή στο ένα τέταρτο αυτής της δυναμικότητας. Είχαν επενδυθεί σχεδόν 500 εκατ. ευρώ για την ανάπτυξη αυτών των εργοστασίων. 

Η Ελλάδα είχε ακολουθήσει τη παράδειγμα όλων των αναπτυγμένων χωρών του πλανήτη που έχτιζαν παντού εργοστάσια. Λίγο καιρό μετά έμεναν μόνο τα κουφάρια αυτών των μονάδων. Και όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σχεδόν σε όλο τον κόσμο, ακόμη και στην κραταιά Γερμανία και στις ΗΠΑ. Κι αυτό παρόλο που η διεθνής αγορά φωτοβολταϊκών άνθιζε.

Την ίδια περίοδο άρχισε να αναδύεται ο κινεζικός δράκος και σχεδόν 15 χρόνια μετά η Κίνα κυριαρχεί στην παγκόσμια αγορά φωτοβολταϊκών. Και όχι μόνο στην κατασκευή (συναρμολόγηση) των πλαισίων, αλλά σε όλη την αλυσίδα παραγωγής. Πολλοί θεωρούν ότι η Κίνα κυριάρχησε λόγω φθηνών εργατικών και ισχυρών επιδοτήσεων. 

Οι εργαζόμενοι στη βιομηχανία φωτοβολταϊκών όμως είναι από τους πιο καλοπληρωμένους στην Κίνα, χώρια που μεγάλο μέρος της παραγωγής είναι αυτοματοποιημένο. Και όσο για τις επιδοτήσεις, όλες οι χώρες έδωσαν γενναίες επιδοτήσεις, της Ελλάδας περιλαμβανομένης.

Το πραγματικό πλεονέκτημα της Κίνας είναι η καθετοποίηση της παραγωγής και η οικονομία κλίμακας. Η παραγωγή των φωτοβολταϊκών ξεκινά από την παραγωγή πολυπυριτίου (μια πολύ ακριβή και εξαιρετικά ενεργοβόρα διεργασία), συνεχίζεται με την ενδιάμεση παραγωγή wafers και cells και καταλήγει στη συναρμολόγηση των cells σε φωτοβολταϊκά πλαίσια. 

Παραγωγή πυριτίου έχουν ελάχιστες χώρες στον κόσμο αφού η μικρότερη μονάδα κοστίζει τουλάχιστον 0,5 δις ευρώ και πρέπει επιπλέον οι χώρες αυτές να έχουν πρόσβαση σε άφθονη φθηνή ενέργεια. 

Η Κίνα διαθέτει καθετοποιημένη παραγωγή και κυρίως οικονομία κλίμακας. Έχει έτσι πλεονέκτημα σε ότι αφορά το κόστος παραγωγής. Ως αποτέλεσμα η Κίνα έχει ένα μερίδιο σχεδόν 80% στην παγκόσμια βιομηχανία παραγωγής φωτοβολταϊκών. 

Στις αρχές του 2025 η Κίνα είχε παραγωγικό δυναμικό 1.200 GW. Κάθε μιά από τις 5 μεγαλύτερες κινεζικές εταιρίες κατασκευής φωτοβολταϊκών είχε από μόνη της παραγωγική δυνατότητα μεγαλύτερη από την ζήτηση των ΗΠΑ ή της Ευρώπης.

Ποιά είναι η αντίδραση άλλων χωρών σε αυτή την κυριαρχία της Κίνας. Πρώτες αντέδρασαν οι ΗΠΑ. Πώς; Επιβάλλοντας δασμούς (σήμερα είναι 50% και θα γίνουν 60%) στα κινεζικά φωτοβολταϊκά και ξοδεύοντας πολλά δισεκατομμύρια (μέσω του IRA, του Νόμου για τη Μείωση του Πληθωρισμού) για την εγχώρια παραγωγή φωτοβολταϊκών. 

Χάρη στον πακτωλό χρημάτων κατάφεραν να έχουν σήμερα 50 GW παραγωγική δυνατότητα, ικανή να τροφοδοτήσει την εγχώρια αγορά. Με τι κόστος όμως; Το κόστος παραγωγής στις ΗΠΑ ανέρχεται σε 23-25 cents/W δηλαδή 2,5 φορές το αντίστοιχο κόστος της Κίνας. Και για να επιβιώσουν τα αμερικανικής προέλευσης πλαίσια έβαλαν δασμούς στα κινεζικά ανεβάζοντας την τιμή τους για την αμερικανική αγορά σε πάνω από 25 cents/W.

Ποιά είναι η αντίδραση της Ευρώπης; Θα τη συνοψίζαμε με τη φράση “το μεν πνεύμα πρόθυμο, η δε σαρξ ασθενής”. Θέλει μεν εγχώρια παραγωγή, δεν έχει όμως τόσα χρήματα για να την ενισχύσει. Έτσι καταφεύγει σε άλλα μέτρα, μη οικονομικής φύσης. Για παράδειγμα, ορισμένοι δημόσιοι διαγωνισμοί να αφορούν μόνο ευρωπαϊκής προέλευσης πλαίσια.

Επί της αρχής είναι σωστό να μην εξαρτάται κανείς μόνο από μια χώρα, όποια κι αν είναι αυτή. Η εμπειρία της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο προσφέρεται για χρήσιμα διδάγματα. Όμως υπάρχει μια ουσιώδης διαφορά. Αν σου κόψουν την τροφοδοσία αερίου, την άλλη μέρα δεν έχεις θέρμανση και βιομηχανική παραγωγή. 

Ενώ αν σταματήσουν οι εισαγωγές φωτοβολταϊκών (λόγω π.χ. μιας κρίσης με την προμηθεύτρια χώρα) συνεχίζεις την παραγωγή ηλεκτρισμού με τα εγκατεστημένα ήδη φωτοβολταϊκά και, αν υποθέσουμε ότι η κρίση αυτή διαρκεί για χρόνια, η Ευρώπη μπορεί να το αντέξει μιας και έχει την τεχνογνωσία και το χρόνο να παράγει έστω και ακριβότερα προϊόντα.

Τα φωτοβολταϊκά πλαίσια είναι μόνο ένα μέρος της εξίσωσης. Σήμερα που το κόστος τους έχει πέσει δραστικά, η συνεισφορά τους στο τελικό κόστος ενός συστήματος είναι μικρή. Έτσι,αν συνυπολογίσει κανείς την εγχώρια παραγωγή επικουρικού εξοπλισμού (βάσεις, καλώδια κ.λπ) και πως η εγκατάσταση και συντήρηση των συστημάτων γίνεται από εργαζόμενους στη χώρα, η εγχώρια προστιθέμενη αξία των φωτοβολταϊκών συστημάτων είναι της τάξης του 60%.

Του Στέλιου Ψωμά

Πηγή: energypress.gr