ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ: ΓΙΑ ΠΟΙΑ ΟΡΥΚΤΑ ΘΑ ΑΥΞΗΘΕΙ Η ΖΗΤΗΣΗ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 2040

Η εποχή της ηλεκτροκίνησης και της πράσινης ενέργειας ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην παγκόσμια οικονομία, μια κούρσα για τα ορυκτά που θα καθορίσουν τη βιομηχανική ισορροπία των επόμενων δεκαετιών. Ο χαλκός, το λίθιο, το νικέλιο, ο γραφίτης, το κοβάλτιο και οι σπάνιες γαίες αναδεικνύονται σε θεμέλια υλικά της μετάβασης, καθώς η παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων, μπαταριών και συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας γνωρίζει εκρηκτική άνοδο.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΔΟΕ), η επόμενη δεκαπενταετία θα αλλάξει ριζικά τη ζήτηση για κρίσιμα ορυκτά, καθιστώντας τα αντικείμενο στρατηγικού ενδιαφέροντος και γεωπολιτικού ανταγωνισμού.

Η τεχνολογική εξέλιξη των μπαταριών στα ηλεκτρικά οχήματα και η ανάγκη για αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας προκαλούν έντονη πίεση στην αλυσίδα εφοδιασμού. Ο ΔΟΕ προβλέπει ότι η ζήτηση για κοβάλτιο και σπάνιες γαίες θα αυξηθεί έως και 60% μέχρι το 2040, ενώ για το λίθιο εκτιμάται πενταπλασιασμός.

Ο γραφίτης και το νικέλιο αναμένεται να δουν τη ζήτηση να διπλασιάζεται, ενώ ο χαλκός θα γνωρίσει άνοδο περίπου 30% στην ίδια περίοδο. Η ζήτηση αυτή δεν αφορά μόνο τις μπαταρίες, αλλά και τα δίκτυα μεταφοράς ενέργειας και τον βιομηχανικό εξοπλισμό, που απαιτούν τεράστιες ποσότητες αγώγιμου μετάλλου για τη λειτουργία τους.

Επενδύσεις, ορυχεία και προειδοποιήσεις για ελλείψεις

Για να καλυφθεί η αυξανόμενη ανάγκη, ο ΔΟΕ τονίζει ότι απαιτούνται νέα ορυχεία, διυλιστήρια και μεγάλες επενδύσεις. Παρότι ορισμένα έργα βρίσκονται σε φάση υλοποίησης, δύο βασικά ορυκτά — ο χαλκός και το λίθιο — εμφανίζουν σημαντικές ανισορροπίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης.

Μέχρι το 2035, προβλέπεται έλλειμμα 30% στον χαλκό και 40% στο λίθιο, καθώς η εξόρυξη δεν μπορεί να συμβαδίσει με την ταχύτητα αύξησης της κατανάλωσης. Η μείωση των ποιοτήτων μεταλλευμάτων, το αυξανόμενο κόστος ανάπτυξης νέων κοιτασμάτων και η επιβράδυνση των ανακαλύψεων νέων πόρων επιτείνουν το πρόβλημα.

Στην περίπτωση του λιθίου, αν και η παραγωγή επεκτείνεται, η ταχεία διείσδυση των ηλεκτρικών οχημάτων αναμένεται να μετατρέψει τα πλεονάσματα σε ελλείμματα μέσα στη δεκαετία του 2030.

O χάρτης της παγκόσμιας εξόρυξης παραμένει ιδιαίτερα συγκεντρωμένος. Μέχρι το 2035, οι τρεις κορυφαίες χώρες παραγωγής νικελίου θα ελέγχουν το 85% της παγκόσμιας αγοράς, έναντι 75% το 2024. Σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσει η Ινδονησία, η οποία ενισχύει ταυτόχρονα την παρουσία της στην παραγωγή νικελίου και κοβαλτίου, καθιστώντας την κεντρικό κόμβο στη βιομηχανία μπαταριών.

Αντίθετα, το μερίδιο του λιθίου που εξορύσσεται από τις τρεις πρώτες χώρες παραγωγής εκτιμάται ότι θα υποχωρήσει κάτω από το 70%, καθώς νέες χώρες μπαίνουν στο παιχνίδι. Ο γραφίτης και οι σπάνιες γαίες παρουσιάζουν μικρή αποκέντρωση, με τη Μαδαγασκάρη, τη Μοζαμβίκη και την Αυστραλία να ενισχύουν σταδιακά την παραγωγή τους.

Παρά τις γεωγραφικές μεταβολές στην εξόρυξη, η Κίνα παραμένει ο αδιαμφισβήτητος κυρίαρχος της διύλισης. Μέχρι το 2035, εκτιμάται ότι θα παράγει πάνω από το 60% του διυλισμένου λιθίου και κοβαλτίου, αλλά και περίπου 80% του γραφίτη και των σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούνται σε μπαταρίες.

Η εξάρτηση αυτή δημιουργεί ανησυχίες στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες προσπαθούν να οικοδομήσουν ανθεκτικές εφοδιαστικές αλυσίδες μέσα από επενδύσεις, συμμαχίες και προγράμματα στρατηγικών αποθεμάτων. Την ίδια στιγμή, η Ινδονησία και η Χιλή ενισχύουν τις θέσεις τους, προσπαθώντας να αξιοποιήσουν τα πλεονεκτήματα των φυσικών τους πόρων χωρίς να εξαρτώνται πλήρως από τις κινεζικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας.

Η επόμενη δεκαπενταετία θα κρίνει ποιοι θα ελέγχουν τα υλικά της ενεργειακής μετάβασης. Τα ορυκτά που τροφοδοτούν την πράσινη βιομηχανία μετατρέπονται πλέον σε στρατηγικό πλεονέκτημα για τα κράτη και σε πεδίο επενδυτικού ανταγωνισμού για τις εταιρείες.

Αν η παγκόσμια κοινότητα δεν κινηθεί γρήγορα για να εξασφαλίσει επάρκεια και βιώσιμες αλυσίδες αξίας, η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια κινδυνεύει να γίνει το νέο πεδίο ενεργειακής εξάρτησης του 21ου αιώνα.

Του Φίλιππου Πέτρου

Πηγή: newmoney.gr