ΕΥΡΩΠΗ - Η ΔΥΣΚΟΛΗ ΕΠΙΛΟΓΗ: ΠΟΙΟΙ ΚΛΑΔΟΙ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΘΑ ΕΠΙΒΙΩΣΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ;

Τα περασμένα χρόνια, μεσούσης της ενεργειακής κρίσης πολλές ενεργοβόρες βιομηχανίες της Ευρώπης έβαλαν λουκέτο, μην μπορώντας να αντεπεξέλθουν με τις υπέρογκες τιμές της ενέργειας.

Η τάση ήταν ιδιαίτερα εμφανής στη Γερμανία, προκαλώντας σοκ σε σε μια χώρα που στοιχειώνεται από την απειλή της αποβιομηχάνισης.

Τα λουκέτα είχαν ως αποτέλεσμα την απώλεια εκατοντάδων θέσεων εργασίας... Κάποιες από αυτές, άλλαξαν το παραγωγικό τους μοντέλο και κατάφεραν να επιβιώσουν. Ωστόσο, οι αποφάσεις δεν είναι εύκολες...

Η ίδια δύσκολη επιλογή περιμένει εταιρείες και κυβερνήσεις σε όλη την ήπειρο: να υποστηρίξουν προϊόντα και πρακτικές που δεν είναι πλέον ανταγωνιστικά ή να τα εγκαταλείψουν και να στραφούν αλλού. Το θέμα αυτό περιπλέκουν περαιτέρω το αυξανόμενο κόστος, ο σκληρός ανταγωνισμός από την Κίνα και ο επικείμενος εμπορικός πόλεμος με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι εταιρείες πρέπει να αποφασίσουν αν θα χάσουν ή θα ρίξουν χρήματα σε τμήματα των επιχειρήσεών τους των οποίων η πράσινη μετάβαση θα κοστίσει δισεκατομμύρια. Και οι κυβερνήσεις πρέπει να αποφασίσουν πώς — και ποιον — θα βοηθήσουν

Τα σχέδια της Κομισιόν

Χθες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιχείρησε να προσφέρει μια πρώτη απάντηση στα ερωτήματα αυτά με την Καθαρή Βιομηχανική Συμφωνία της. Το σχέδιο της εκτελεστικής εξουσίας της ΕΕ πρότεινε τα αναγκαία μέτρα για τη μείωση των τιμών της ενέργειας και την τόνωση των επενδύσεων.

Ωστόσο, παράκαμψε το πιο ακανθώδες ερώτημα: ποιους τομείς και προϊόντα μπορεί και πρέπει να σώσει η ΕΕ — και ποιους πρέπει να αφήσει να πεθάνουν;

Αποφεύγοντας το ερώτημα

Όπως επισημαίνει το POLITICO σε ανάλυσή του, οι Βρυξέλλες δεν μπορούν να αποφεύγουν αυτό το ερώτημα για πάντα. Η απάντηση θα καθορίσει όχι μόνο πώς θα είναι η βιομηχανία και η αγορά εργασίας της ΕΕ τις επόμενες δεκαετίες, αλλά και η αυτονομία του μπλοκ: από πού παίρνει το αλουμίνιο για τις ανεμογεννήτριές του, το τσιμέντο για τα κτίριά του ή τον χάλυβα για τα όπλα του.

«Είναι κάτι που δεν βλέπω αρκετά στη συζήτηση – μια μετάβαση σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε επιλογές και αυτές οι επιλογές πρέπει να είναι στρατηγικές και σαφείς», δήλωσε ο Domien Vangenechten, ο οποίος ερευνά την ευρωπαϊκή βιομηχανική πολιτική στο περιβαλλοντικό think tank E3G. «Και δεν μπορείς να σώσεις τους πάντες».

Οι επιλογές που αντιμετωπίζει η Ευρώπη

Και η Ευρώπη πρέπει να κάνει αυτές τις επιλογές τώρα.

Οι εκτοξευόμενες τιμές της ενέργειας έπληξαν τη μακροχρόνια μεταποιητική βιομηχανία της ηπείρου μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022. Ορισμένες εταιρείες, ιδίως στον τομέα του χάλυβα, λένε ότι η μη αναστρέψιμη πτώση μπορεί να αποτραπεί μόνο με άμεση πολιτική και οικονομική υποστήριξη.

Ο Backs υπενθυμίζει στο POLITICO ότι καθώς το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας τετραπλασιάστηκε το 2022, η τιμή ισχύος για την παραγωγή ενός μετρικού τόνου πρωτογενούς αλουμινίου ξεπέρασε τα 5.000 ευρώ — διπλάσια από την τιμή του μετάλλου στην παγκόσμια αγορά. «Δεν χρειάζεται να σκεφτείς πολύ για το αν αξίζει τον κόπο», είπε.

Σε αντίθεση με τους προηγούμενους βιομηχανικούς μετασχηματισμούς, η πράσινη μετάβαση έχει προθεσμία χάρη στην πλανητική φυσική: Όσο πιο γρήγορα σταματήσουμε να αντλούμε διοξείδιο του άνθρακα στον αέρα, τόσο λιγότερο σοβαρή θα είναι η κλιματική αλλαγή. Οι επιστήμονες λένε ότι ο μηδενισμός των παγκόσμιων καθαρών εκπομπών έως το 2050 θα αποτρέψει τα χειρότερα και η ΕΕ έχει κατοχυρώσει αυτή την ημερομηνία-στόχο με νόμο.

Η ενεργοβόρα βιομηχανία

Οι ενεργοβόροι μεταποιητικοί τομείς — μια κατηγορία που περιλαμβάνει χάλυβα, τσιμέντο, αλουμίνιο, χημικά και άλλα— αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ένα πέμπτο των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου της ΕΕ και η μετάβασή τους θα είναι μακρά και δαπανηρή. Θα πρέπει να αλλάξουν τις διαδικασίες παραγωγής τους, να χρησιμοποιούν καθαρή ενέργεια, να προμηθεύονται περισσότερα ανακυκλωμένα υλικά και να δεσμεύουν το υπόλοιπο CO2.

Καθώς ο εκσυγχρονισμός ενός εργοστασίου διαρκεί χρόνια, οι εταιρείες πρέπει να γνωρίζουν τώρα σε τι αξίζει να επενδύσουν. Θέλουν βεβαιότητα για τις συνθήκες που θα αντιμετωπίσουν και την υποστήριξη που θα λάβουν .

Αντιμετωπίζοντας τις ανησυχίες

Το Clean Industrial Deal της Επιτροπής επιδιώκει να αντιμετωπίσει πολλές από τις ανησυχίες των κατασκευαστών, προτείνοντας ποσοστώσεις εντός της ΕΕ για την τόνωση της ζήτησης και νέα μέτρα για την αναβάθμιση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και τη μείωση των τιμών.

Ταυτόχρονα, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ αποφεύγει να επιλέξει νικητές και ηττημένους στην πράσινη μετάβαση.

Ωστόσο, πρέπει να ληφθούν επείγουσες αποφάσεις σχετικά με το ποιες βιομηχανίες θέλει να διατηρήσει η ΕΕ και πού είναι φθηνότερο και πιο αποτελεσματικό να βασίζεται κανείς στις εισαγωγές. Ο πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι το διευκρίνισε στη σαρωτική έκθεσή του για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του μπλοκ.

«Υπάρχουν ορισμένες τεχνολογίες, όπως τα ηλιακά πάνελ, όπου οι ξένοι παραγωγοί είναι πολύ μπροστά και η προσπάθεια να συλλάβουν την παραγωγή στην Ευρώπη θα ανακόψει την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα», είχε τονίσει.

Ωστόσο, πρόσθεσε, υπάρχουν και άλλοι τομείς «όπου δεν θέλουμε να εξαρτόμαστε πλήρως από την ξένη τεχνολογία για στρατηγικούς λόγους, και επομένως είναι βασικό να διατηρήσουμε την τεχνογνωσία στην Ευρώπη».

H χρηματοδότηση

Σε μια προσπάθεια να τονωθεί η φιλική προς το κλίμα παραγωγή στην ΕΕ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την Τετάρτη 100 δισεκατομμύρια ευρώ σε βραχυπρόθεσμη ελάφρυνση για made in Europe πράσινη ενέργεια.

«Σήμερα, η Ευρώπη αποφάσισε να επενδύσει στην απεξάρτηση από τον άνθρακα και την εκβιομηχάνισή της. Πάνω από 100 δισεκατομμύρια ευρώ συνολικά», δήλωσε ο Επίτροπος Βιομηχανίας της ΕΕ Stéphane Séjourné σε συνέντευξη Τύπου που ανακοίνωσε τη στρατηγική. «Σε μια εποχή που κάποιοι θα προσπαθούσαν να μας επιβάλουν το μοντέλο τους, η καλύτερη απάντηση είναι να ενισχύσουμε το δικό μας ευρωπαϊκό μοντέλο».

Η Επιτροπή αντιμετωπίζει περιορισμούς χρηματοδότησης καθώς το μπλοκ μόλις αρχίζει να διαπραγματεύεται τον νέο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό του. Αλλά το σχέδιό της υπόσχεται να «κινητοποιήσει πάνω από 100 δισεκατομμύρια ευρώ» για «καθαρή παραγωγή στην ΕΕ» βραχυπρόθεσμα.

Το αν ο ορισμός της Επιτροπής για το «βραχυπρόθεσμο» ταιριάζει με τις βιομηχανικές ιδέες είναι ένα άλλο ερώτημα.

Ο επικεφαλής της ΕΕ για το κλίμα, Wopke Hoekstra, δήλωσε στους δημοσιογράφους στη συνέντευξη Τύπου ότι η τράπεζα απανθρακοποίησης «θα μπορούσε να συγκεντρώσει έως και 100 δισεκατομμύρια ευρώ στα επόμενα 10 χρόνια». Αυτός ο αριθμός θα μπορούσε στη συνέχεια να αντλήσει χρήματα από τον ιδιωτικό τομέα, είπε ο Hoekstra, υποστηρίζοντας ότι θα μπορούσε να φέρει το συνολικό ποσό στα 400 δισεκατομμύρια ευρώ.

Πιέζει ο χρόνος

Ωστόσο, ορισμένοι τομείς μπορεί να μην έχουν χρόνο να περιμένουν. Οι χαλυβουργικές εταιρείες, ειδικότερα, έχουν προειδοποιήσει ότι αντιμετωπίζουν μη αναστρέψιμη πτώση χωρίς βοήθεια φέτος. Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε επείγουσες συζητήσεις με τον τομέα των μετάλλων από την επόμενη εβδομάδα.

Άλλα μέτρα περιλαμβάνουν την κοινή αγορά κρίσιμων πρώτων υλών. «Πρέπει να κάνουμε με το λίθιο ή το κοβάλτιο ό,τι κάναμε με τα εμβόλια Covid», είπε ο Séjourné.

Η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης ένα ξεχωριστό αλλά στενά συνδεδεμένο σχέδιο για τη μείωση των τιμών της ενέργειας για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, προτείνοντας μέτρα για τη μείωση των φόρων της ηλεκτρικής ενέργειας, τις άδειες ταχύτητας και τη βοήθεια των εταιρειών να υπογράψουν μακροπρόθεσμες συμβάσεις ηλεκτρικής ενέργειας.

Της Ναταλίας Κοντώση

Πηγή:energypress.gr