Τετάρτη 6 Ιανουαρίου 2021

ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ: ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΣΤΗΝ ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Τέτοια μέρα σαν την σημερινή εκτός από τον καθιερωμένο αγιασμό των υδάτων, από την μια άκρη της Ελλάδας ως την άλλη είχαμε μια σειρά τέλεσης εθίμων, που γέννησε η πλούσια λαϊκή μας παράδοση.

Φέτος λόγω των αυστηρών μέτρων ανάσχεσης της διασποράς του κορωνοϊού που θεσπίστηκαν μέσα στο 2020, δεν θα υπάρξουν στιγμές και εικόνες άλλων ετών που παραπέμπουν στην τοπική παράδοση και τα έθιμα κάθε περιοχής.

Ας ελπίσουμε και ας προσπαθήσουμε ο καθένας ξεχωριστά και όλοι μαζί ως κοινωνία να ξεπεράσουμε αυτή την επιδημία με υπευθυνότητα και ενότητα για να καταφέρουμε να ξαναζήσουμε κάποια στιγμή όλα αυτά που όταν μπορούσαμε να τα κάνουμε και να τα ζήσουμε ίσως δεν τα εκτιμούσαμε τόσο και τα βιώναμε περιστασιακά και με απόσταση. 

Λείπουν όμως σε πολύ κόσμο και πολύ περισσότερο σε εκείνους που τιμούσαν με το παραπάνω την σημερινή ημέρα των Φώτων.

Καλό Φωτισμό σε όλους μας με Υγεία και Ασφάλεια με την ευχή του χρόνου τα πράγματα να έχουν βελτιωθεί προς το καλύτερο.

Ακολουθεί ένα ρεπορτάζ του Αθηναϊκού - Μακεδονικού Πρακτορείου που αφορά τα έθιμα των Φώτων στην Κεντρική Μακεδονία και βεβαίως μεταξύ άλλων περιοχών και την Χαλκιδική. Για να θυμούνται που λέει και το γνωμικό οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεώτεροι...

'Έθιμα με "ρίζες" βαθιά κρυμμένες στον χρόνο αναβιώνουν σε αρκετές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας με αφορμή τα Θεοφάνεια. Ραγκουτσάρια, Τζαμαλάρια, Φωταράδες, Αράπηδες, Κουδουνοφόροι και Καμήλες είναι ορισμένα από τα έθιμα που θα λάβουν χώρα τις γιορτινές ημέρες.

Τα Ραγκουτσάρια είναι ένα τριήμερο εκδηλώσεων καρναβαλιού, που ξεκινούν στις 6 Ιανουαρίου και ολοκληρώνονται στις 8 του μήνα στην Καστοριά. Οι συμμετέχοντες μεταμφιέζονται σε ζώα ή αλλάζουν φύλλο (οι άνδρες μεταμφιέζονταν σε γυναίκες και οι γυναίκες σε άνδρες). Αμέσως μετά τον αγιασμό των υδάτων, τα Ραγκουτσάρια ξεχύνονται κατά μπουλούκια στις γειτονιές της πόλης, τραγουδώντας και χορεύοντας, ενώ οι εκδηλώσεις ολοκληρώνονται με μεγάλη παρέλαση.

Στη Γαλάτιστα της Χαλκιδικής αναβιώνει το έθιμο της "Καμήλας και της Νύφης" το τριήμερο, 5, 6 και 7 Ιανουαρίου. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στα χρόνια της τουρκοκρατίας και βασίζεται στο γεγονός της αρπαγής μιας πολύ όμορφης κοπέλας, της Μανιώς, από τον Αγά του χωριού με σκοπό να την κλείσει στο χαρέμι του. 

Τα παλικάρια του χωριού με επικεφαλής τον αγαπημένο της, μην μπορώντας να ανεχθούν την αρπαγή και την προσβολή, αντέδρασαν και αποφάσισαν να πάρουν πίσω την κοπέλα. Σκέφτηκαν λοιπόν το τέχνασμα της Καμήλας, κάτι παρόμοιο με τον Δούρειο Ίππο.

Επίσης στη Χαλκιδική, στο Παλαιόκαστρο, διατηρείται το έθιμο των Φωταράδων, που ξεκινά την παραμονή των Φώτων. Μία ομάδα καλαντιστών εκλέγει το "βασιλιά" της και όλοι μαζί πηγαίνουν στην εκκλησία του χωριού. 

Στη συνέχεια, η ομάδα περιφέρεται τραγουδώντας τα τοπικά κάλαντα, τα οποία καταλήγουν σε ευχές ξεχωριστές για το κάθε μέλος της οικογένειας. Ανήμερα των Φώτων, ο "βασιλιάς", ντυμένος με τσομπάνικη κάπα, και οι "Φωταράδες", ντυμένοι με την τοπική ενδυμασία και κρατώντας μεγάλα ξύλινα σπαθιά, χορεύουν στην πλατεία του χωριού.

Στην Άρνισσα Πέλλας θα αναβιώσουν την ημέρα των Θεοφανίων, τα "Τζαμαλάρια". Επίκεντρο του εθίμου είναι ο γάμος. Πρωταγωνιστικό ρόλο έχει ένα ζιζάνιο, το "μπουμπάρι", που μπαίνει ανάμεσα στους νεόνυμφους και τους παρενοχλεί, τους προτείνει άλλο ταίρι. Το έθιμο περιλαμβάνει ατελείωτο γλέντι στους δρόμους του χωριού.

Στον Άνω Άγιο Ιωάννη της Κατερίνης το Σάββατο, 5 Ιανουαρίου, στις 6 το απόγευμα, θα αναβιώσει το "κάψιμο του καλικάντζαρου". Την εκδήλωση διοργανώνει την παραμονή των Θεοφανείων, ο δήμος Κατερίνης με τη συνεργασία του ποντιακού πολιτιστικού συλλόγου Άνω Αγίου Ιωάννη "ΑΡΓΟΣ". Πρόκειται για έθιμο που συμβολίζει τον εξορκισμό των κακών πνευμάτων, έχει τις ρίζες του στο Άργος του Πόντου και αναβιώνει εδώ και 86 χρόνια.

Στο δήμο Βόλβης, στη Θεσσαλονίκη, ανήμερα των Φώτων θα πραγματοποιηθούν δύο παραδοσιακά έθιμα, οι Κουδουνοφόροι στον Προφήτη και τα Λουγκατζάρια στο Μόδι. Οι Κουδουνοφόροι Αράπηδες, μαζί με τους Τσολιάδες, τη Νύφη, τον Παππού και την Μπάμπω, εμφανίζονται στους δρόμους του Προφήτη, σκορπώντας το κέφι και ξεσηκώνοντας περαστικούς και επισκέπτες.

Επίσης, ανήμερα των Θεοφανείων στο Μόδι του δήμου Βόλβης αναβιώνουν τα Λουγκατζάρια και μετά τον αγιασμό των υδάτων στο ρέμα του χωριού, το χοιρινό κρέας έχει την τιμητική του.

Στο Ασβεστοχώρι της Θεσσαλονίκης θα αναβιώσει το έθιμο των Φώτων με τα πορτοκάλια. Από την παραμονή των Θεοφανείων ένα τραπέζι στολισμένο με μεγάλα κλαδιά κυπαρισσιού και πορτοκάλια, όπου σχηματίζεται ένας σταυρός, τοποθετείται στο κέντρο του Ιερού Ναού του Αγίου Γεωργίου.

Αναδημοσίευση από amna.gr